Przejdź do wyszukiwarki
Przejdź do menu górnego
Przejdź do menu lewego
Przejdź do treści głównej
Przejdź do strony startowej
Przejdź do danych adresowych
piątek, 17 maja 2024
Herb / logo podmiotu Urząd Miasta i Gminy w Żerkowie
63-210 Żerków, Mickiewicza 5
tel. +4862 740 30 24, fax +4862 740 36 27
e-mail: sekretariat@zerkow.pl, http: www.zerkow.pl
Wersja archiwalna BIP.
Nowa wersja dostępna pod adresem http://zerkow.biuletyn.net/

Strona główna / Informacje o ochronie środowska


normlany kontrast powiększ czcionkę Ikona drukarki Ikona koperty
 
2016-03-02 / 2016-03-16

Oś. 6220.31.9.2016 - Odmowa wydania decyzji środowiskowej elektrowni wiatrowej w Ludwinowie

                                                                                                  Żerków, dnia 27 lutego 2016r

Oś. 6220.31.9.2016

                                                                Decyzja

               Na podstawie art. 104 i 107 ustawy z dnia  14 czerwca 1960r Kodeks postępowania administracyjnego ( Dz. U. z 2016r poz. 23),  art. 71 ust. 2 pkt. 2, art. 73, art. 75 ust. 1 pkt 4, art. 77 ust. 1, art. 80, art. 81, art. 82, art. 85, art.86 ustawy z dnia 03 października 2008 roku o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz ocenach oddziaływania na środowisko ( Dz. U. z 2013r , poz. 1237 ), i § 3 ust. 1 pkt 6 lit. b Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2010r w sprawie przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko (Dz. U. z 2016r poz. 71) po rozpatrzeniu wniosku Wiatrak Ludwinów 900 MV Sp. z o.o., Nowa Wieś 22, 63-308 Gizałki w sprawie wydania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach dla przedsięwzięcia polegającego na budowie jednej elektrowni wiatrowej o mocy do 0,9 MW na działce nr 40/5 obręb Ludwinów, gm. Żerków.   

                                                               Orzekam

odmówić wydania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach dla przedsięwzięcia polegającego na „Budowie jednej elektrowni wiatrowej o mocy do 0,9 MW na działce nr 40/5 obręb Ludwinów, gm. Żerków”

                                                              Uzasadnienie

          W dniu 13 stycznia 2011r do Burmistrza Miasta i Gminy Żerków wpłynął wniosek Wiatrak Ludwinów 900kV Sp. z o.o., Nowa Wieś 22, 63-308 Gizałki o wydanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach zgody na realizację  przedsięwzięcia polegającego na budowie jednej elektrowni wiatrowej o mocy do 0,9 kW na działce nr 40/5 obręb Ludwinów, gm. Żerków. Po przeprowadzeniu postępowania organ wydał w dniu 26 listopada 2012r decyzję nr Oś. 6220.74.2012r w której organ ustalił środowiskowe warunki zgody na realizację  przedsięwzięcia. Uczestniczące w sprawie strony zaskarżyły tę decyzję do Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Kaliszu. Skarżący m.in. Pan W. Hałas zarzucali w odwołaniu iż cyt. „W raporcie oddziaływania na środowisko sierpień 2012 na stronie 22, 23 mgr Łucka pisze - wprowadzić w prawie miejscowym regulacje zabraniające wprowadzenia zadrzewień i zalesień w promieniu co najmniej 200m , pisze aby elektrownie wiatrową przesunąć od mojego lasu o 170m, w kierunku do drogi , a odległość mojego lasu od drogi wynosi 200m  czyli inwestycja ta powstanie 30 m od drogi powiatowej drogi nr 57. Biorąc pod uwagę średnicę łopat 56m to do drogi zostaje 2m, a do mojego lasu 140m,”, kolejną uwagą skarżącego p. W. Hałasa było stwierdzenie, że „ Nie było udziału społeczeństwa ponieważ Pan Burmistrz w decyzji dopuścił się kłamstwa. Najbliższa zabudowa znajduje się w odległości 450m.”koniec cytatu. Strony postępowania o każdym piśmie inwestora i korespondencji z tym związanej były na bieżąco informowane.  Organ II instancji uchylił zaskarżoną decyzję  zarzucając nie wyjaśnienie stanu faktycznego sprawy, a mianowicie  jeżeli elektrownia wiatrowa ma być posadowiona w odległości 140m od drogi powiatowej, to nie zostanie zachowany wymóg 170m odległości od działki 40/2, na której w 2009r wykonano zalesienie. Jeżeli zostanie zachowana 170m od terenów zalesionych, to odległość wiatraka od drogi wynosi bowiem 200m. Za nieuprawnione zdaniem odwołującego  się należy uznać  stwierdzenia zawarte w raporcie , że młodnik sosnowy istniejący w odległości 170m od planowanej elektrowni wiatrowej po dorośnięciu do 15m będzie musiał być wycięty, gdyż  znajduje się pod linią energetyczną. Zgodnie z planem urządzania  lasu nie jest to młodnik sosnowy ale las mieszany , w którym rosną świerki, brzozy, sosny, dęby, modrzewie i lipy. Linia energetyczna , o której mowa w raporcie, przebiega w poprzek działki i w związku z tym wycinki będzie wymagała niewielka ilość drzew. Mając na uwadze podniesione zarzuty należy wyjaśnić czy realizacja inwestycji, na wskazanej działce nr 40/5, pozwala na zachowanie 140m od drogi powiatowej z równoczesnym zachowaniem 170m odległości od młodnika  na dz. 40/2. Jak również w sposób jednoznaczny ustalić odległość najbliższej zabudowy mieszkaniowej(zagrodowej) od miejsca planowanej inwestycji. Ustalenia w tym zakresie są niejednoznaczne, odległości od proponowanej lokalizacji elektrowni w stosunku do lasu , drogi powiatowej, zabudowy mieszkaniowej nie mogą być jednocześnie zachowane , z tego powodu nie jest możliwa realizacja przedsięwzięcia.Po ponownym przeprowadzeniu postępowania organ ustalił co następuje: w dniu 06.03.2013r pismem nr Oś. 7624.4.2013 Urząd Miasta i gminy w Żerkowie powiadomił  Inwestora oraz strony postępowania o przeprowadzeniu w dniu 14.03.2013r pomiaru odległości pomiędzy planowaną lokalizacją elektrowni wiatrowej punkty V1 i V2 a terenem podlegającym ochronie. Pomiary prowadzone były w obecności  mieszkańców wsi , inwestora i przedstawicieli gminy . Geodeta uprawniony Tomasz Pawełczyk dostarczył w dniu 25.03.2013r operat pomiarowy z którego wynika iż odległości pomiędzy planowanym posadowieniem elektrowni wiatrowej pomiędzy punktami V 1 do V 2 wynosi 79,35 m, a odległość od punktu V 2 do młodnika 65,42 m , V 2 do najbliższych zabudowań 421, 86 m i 437,38 m, a odległość od punktu V1 do  młodnika 139.37m, odległość punktu V1 do drogi powiatowej wynosi 68,32 m , odległość punktu V1 do najbliższych zabudowań gospodarczych 422,29 m i 434,35 m. Zmierzone odległości różnią się znacznie od podanych w karcie informacyjnej przedsięwzięcia, raporcie oddziaływania na środowisko, oraz  w piśmie z dnia 30.07.2013r załączniku nr 2  adresowanym do Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Jarocinie.

             W dniu 26.03.2013r pismem nr Oś. 6220.5.2013 wystąpiono do Inwestora o weryfikację danych z pomiarów a zawartymi w raporcie na które inwestor pismem z dnia 15.04.2013r poinformował że wyjaśnienia złoży w miesiącu maju 2013r . Z kolei pismem z dnia 29.05.2013 r Inwestor poinformował że wyjaśnienia zostaną złożone do 31.07.2013r. „Wiatrak Ludwinów Sp. z o.o.” pismem z dnia 04.06.2013r powiadomił iż w uzupełnieniu raportu oddziaływania na środowisko przesłanym do Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska w Poznaniu popełniono błędy:

- w pkt. II „została wskazana błędna odległość między wiatrakiem a granicą młodnika”

- „dodatkowo w odległości ok. 170m znajduje się młodnik sosnowy, posadzony w 2009r”

-„najbliższa zabudowa mieszkaniowa znajduje się w odległości ok. 450 m na zachód od planowanej turbiny EW-1”

- „Odległość turbiny wiatrowej od drogi o nr Ew. 57 to 140 m”.

        W dniu 14.06.2013r Urząd Miasta i Gminy w Żerkowie pismem nr Oś.6220.33.2013 na podstawie przesłanych przez Inwestora wyjaśnień co do rzeczywistych odległości pomiędzy projektowaną elektrownią wiatrową a zalesieniem , drogą i zabudową mieszkaniową  zwrócił się do RDOŚ w Poznaniu i PPIS w Jarocinie o uzgodnienie warunków realizacji przedsięwzięcia przesyłając dane dotyczące współrzędnych w układzie 1992 lokalizacji turbiny. Rzeczywiste odległości pomiędzy planowanymi lokalizacjami elektrowni punkty V1 i V2 a istniejącą zabudową, lasem, drogą powiatową. Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Jarocinie  pismem nr ON.NS.-72/3-03(02)/13 z dnia 03.07.2013r zwrócił się o uzupełnienie wniosku o analizę wpływu przedmiotowej inwestycji na środowisko w oparciu o rzeczywiste odległości projektowanego przedsięwzięcia od poszczególnych elementów środowiska. Inwestor udzielił odpowiedzi pismem z dnia 30.07.2013r bezpośrednio skierowanym do PPIS w Jarocinie.  Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Poznaniu pismem nr WOO-I.4242.164.2013.KB z dnia 16.07.2013r poinformował o wyznaczeniu nowego terminu załatwienia sprawy na dzień 16 sierpnia 2013r. Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Poznaniu pismem nr WOO-I.4242.164.2013.KB z dnia 17.07.2013r zwrócił się do Inwestora o uzupełnienie raportu oddziaływania na środowisko w zakresie ochrony przyrody. Inwestor pismem z dnia 31.07.2013r dostarczył uzupełnienie raportu. W dniu 14.08.2013r Urząd Miasta i Gminy w Żerkowie pismem nr Oś. 6220.33.2013 wystąpił do RDOŚ i PPIS o ponowne uzgodnienie warunków realizacji przedsięwzięcia a pismem BUA.6727.104.2013 z dnia 28.08.2013r poinformował  RDOŚ o braku miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego dla dz. nr ewid. 40/3, 40/4, 40/5 i 40/6  w Ludwinowie ark. m.2. Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Poznaniu pismem WOO-1.4242.164.2013.KB z dnia 14.08.2013r określił termin załatwienia sprawy na 04.09.2013r. Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Poznaniu postanowieniem WOO-I.4242.164.2013.KB z dnia 29.08.2013r uzgodnił realizację przedsięwzięcia polegającego na budowie elektrowni wiatrowej o mocy do 900 kW zlokalizowanej na dz. nr ewid. 40/5 obręb Ludwinów, gmina Żerków określając warunki realizacji przedsięwzięcia. Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Jarocinie pismem ON.NS-72/3-03(05)/13 z dnia 04.09.2013r uzgodnił środowiskowe warunki realizacji przedsięwzięcia. Społeczeństwo wsi  Ludwinów (lista 21 podpisów) powołując się na art. 39 i art. 85 ustawy o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz ocenach oddziaływania na środowisko Dz. U. z 2008r nr 199 poz. 1227 złożyło pismo z dnia 29.08.2013r potwierdzone przez sołtysa w którym wyrażają brak zgody na postanowienie RDOŚ WOO-I.4242.164.2013.KB z dnia 29.08.2013r  kwestionując wiarygodność Inwestora który posługuje się nieprawdą. Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Poznaniu pismem z dnia 18.09.2013r przesłał zawiadomienie o złożeniu zażalenia na postanowienie Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Poznaniu nr WOO-I.4242.164.2013.KB uzgadniające warunki realizacji przedsięwzięcia do Generalnego Dyrektora Ochrony Środowiska  Departament Ocen Oddziaływania na Środowisko który poinformował organ pismem DOOŚ-oal.4242.16.2013.dś.2 z 14.10.2013r, iż w związku z toczącym się postępowaniem  w UMiG w Żerkowie przekazał w załączeniu pismo mieszkańców podpisane przez 21 osób w celu rozpatrzenia dotyczy sprzeciwu lokalizacji siłowni wiatrowej na dz. nr 40/5. W konsekwencji GDOŚ w swym postanowieniu stwierdził niedopuszczalność ww. zażalenia. Urząd Miasta i Gminy w Żerkowie pismem nr Oś.6220.33.2013 z dnia 19.09.2013r zawiadomił stosownie do art. 36§ 1 k.p.a. strony postępowania o wydaniu decyzji w terminie do 18.10.2013r. W dniu 16.10.2013r pismem  Oś.6220.33.2013 podano do publicznej wiadomości zawiadomienie o końcowym etapie postępowania administracyjnego i możliwości zapoznania się z dokumentacją sprawy  w terminie do 07.11.2013r. Powiadomiono wszystkie strony postępowania oraz ogłoszono na tablicy ogłoszeń w tut. Urzędzie oraz na stronie internetowej . W wyznaczonym terminie wpłynęły pisma mieszkańców wsi Ludwinów przeciwnych budowie elektrowni wiatrowej:

- dnia 29.10.2013r Pan Wojciech Hałas zam. Ludwinów 64

- dnia 05.11.2013r Pan Jan Jóźwiak zam. Ludwinów 65

- dnia 06.11.2013r Rada Sołecka wsi Ludwinów

- dnia 06.11.2013r Pan Henryk Banaszak zam. Ludwinów 14

- dnia 07.11.2013r Pan Stefan Karliński zam. Ludwinów 74

- dnia 07.11.2013r Pan Dominik Żakowski zam. Ludwinów

- dnia 07.11.2013r Pani Danuta Jakubowska zam. Ludwinów 75

- dnia 07.11.2013r Pan Wojciech Sopniewski  zam. Ludwinów73

- dnia 07.11.2013r Pani Janina Dziubek zam. Ludwinów

- dnia 07.11.2013r Pani Wioletta Kantorska zam. Ludwinów 71

          Odległości od proponowanej lokalizacji elektrowni w stosunku do lasu , drogi powiatowej, zabudowy mieszkaniowej nie mogą być jednocześnie zachowane , nie jest możliwa realizacja przedsięwzięcia.

          Organ zważył w podstawie prawnej  art. 81 ust.1. „ jeżeli z oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko wynika zasadność realizacji przedsięwzięcia w wariancie innym niż proponowany przez wnioskodawcę , organ właściwy do wydania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach , za zgodą wnioskodawcy, wskazuje w decyzji wariant dopuszczony do realizacji lub, w razie braku zgody wnioskodawcy , odmawia zgody na realizację przedsięwzięcia”. Burmistrz Miasta i Gminy Żerków decyzją Nr Oś.6220.33.2013r, dnia 15 listopada 2013r odmówił wydania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach dla w/w inwestycji.

            Inwestor pismem nr Oś. 6220.33.2013 z dnia 2 grudnia 2013r  wniósł  odwołanie  od decyzji Burmistrza Miasta i Gminy Żerków znak Oś. 6220.33.2013 z dnia 15 listopada 2013r odmawiającej zgody na realizację przedsięwzięcia polegającego na budowie elektrowni wiatrowej o mocy do 0,9MW na działce 40/5, obręb Ludwinów, gm. Żerków  do Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Kaliszu oraz wniósł o uchylenie zaskarżonej decyzji w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpatrzenia organowi pierwszej instancji – Burmistrzowi Miasta i Gminy Żerków. Rozprawa odbyła się w dniu 9 stycznia 2014r. Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Kaliszu decyzją Nr SKO-4220A/86/13 z dnia 09.01.2014r uchyliło zaskarżoną decyzję i przekazało sprawę organowi I instancji do ponownego rozpoznania.

Organ wystąpił do Inwestora pismem nr Oś. 6220.20.2014 z dnia 01.10.2014r i wezwał do wskazania alternatywnej lokalizacji elektrowni wiatrowej  w stos. do dz. nr 40/5. Urząd Miasta i Gminy w Żerkowie pismem nr Oś. 6220.21.2014 z dnia 30.10.2014r udzielił informacji Inwestorowi na temat faktycznego zagospodarowania działek zlokalizowanych w obrębie Ludwinów dz. nr 600/6, 603, 605/6, 473/2, 475, 480/2.

            Inwestor pismem z dnia 31.10.2014r wnioskował o uzgodnienie alternatywnej lokalizacji elektrowni wiatrowej na dz. nr 51/2 obręb Ludwinów (odległość od lokalizacji na dz. nr 40/5 to ok. 200-250m na wschód). W piśmie tym Inwestor zwrócił się o uwzględnienie:

A)        Opinii sanitarnej , znak ON.NS -72/3(05)/13 z dnia 04.09.2013r

B)        Postanowienia z RDOŚ znak WOO-I.4242.164.2013.KB z dnia 29.08.2013r

C)        Raportu oddziaływania na środowisko przedsięwzięcia polegającego na budowie

            elektrowni wiatrowej wraz z infrastrukturą towarzyszącą w miejscowości Ludwinów

            (czerwiec 2012)

D)        Raportu o oddziaływaniu na środowisko przyrodnicze opracowany przez p. Radosław

            Łucka

W/w dokumenty dotyczyły inwestycji, której lokalizacja to dz. nr 40/5 punkty V1 i V2 podane odległości od lasu i najbliższych zabudowań były przez inwestora błędne. Co na koszt Gminy w związku ze skargą stron postępowania Uprawniony geodeta zweryfikował. Odległości podane w raporcie przez inwestora były zawyżone korzystne dla wnioskodawcy.

Organ w dniu 28.11.2014r pismem nr Oś. 6220.20.1.2014 przesłał wniosek Inwestora wraz załącznikami do Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Poznaniu i Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Jarocinie  z prośbą o wydanie opinii w zakresie potrzeby i zakresu opracowania raportu oddziaływania na środowisko. Wymienione instytucje wyraziły opinię co do konieczności  przeprowadzenia oceny oddziaływania na środowisko. Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Jarocinie pismem nr ON.NS-72/2-39(02)/14 z dnia 16.12.2014r w uzasadnieniu stwierdził cyt. „ Wraz ze zmianą lokalizacji przedmiotowej inwestycji zmieniły się środowiskowe uwarunkowania i w związku z tym stwierdzono, że projektowane przedsięwzięcie może znacząco wpływać na środowisko i zasadne jest sporządzenie raportu w zakresie określonym w art. 66 ust. 1 pkt 1-20 i ust. 2,4,6  ustawy z 3 października 2008r.

           Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Poznaniu postanowieniem Nr WOO-IV.4240.1145.2014.ZP.1 z dnia  18.12.2015r  (poprawione ze względu na błędne oznaczenie działki 40/5 zamiast 51/2)  Nr WOO-IV.4240.49.2015.ZP.1 z dnia  26.01.2015r ( które podano do publicznej wiadomości) wyraźnie zaznaczył nowe warunki jakie zaistniały w porównaniu do określonych warunków  dla lokalizacji na dz. nr 40/5 t j. Najbliższy las śródpolny znajduje się w odległości ok. 140 m od inwestycji, a najbliższy ciek porośnięty zadrzewieniami i zakrzewieniami o luźnym zwarciu znajduje się w odległości ok. 100 m. Najbliższe większe kompleksy leśne znajdują się w odległości ok. 1,6 km w kierunku południowo-zachodnim oraz w odległości ok. 2 km i 4 km znajdują się dwie strefy ochrony ostoi , miejsca rozrodu i regularnego przebywania bociana czarnego , a w odległości ok. 1,1 km znajduje się  strefa ochrony ostoi i regularnego przebywania bielika. Przedłożona do tut. organu na etapie uzgodnienia warunków realizacji dokumentacja, w tym raport oddziaływania na środowisko   ( z czerwca i uzupełniony w sierpniu 2012r), nie uwzględniała istnienia strefy ochrony ostoi , miejsca rozrodu i regularnego przebywania bielika która została utworzona w 2013r. Zgodnie z  „Materiałami do wyznaczania i określania stanu zachowania siedlisk ptasich w obszarach specjalnej ochrony ptaków Natura 2000” (Zawadzka D., Ciach M., Figarski T., Kajtoch Ł., Rejt Ł. 2013. GDOŚ, Warszawa) wskazaniem negatywnym dotyczącym zagospodarowania siedlisk gatunków ptaków, jest min. budowa turbin wiatrowych w promieniu 5 km od zajętych gniazd bielika. Zgłoszono przez strony  postępowania i mieszkańców  oraz kolejne odwołania i wnioski przeciw lokalizacji na dz. nr 40/5 a także alternatywnej lokalizacji na dz. nr 51/2 z powodu zbyt bliskiej odległości od zabudowy mieszkalnej (złego wpływu infradźwięków, migotania światła) a także utraty wartości posesji.

           Inwestor pismem z dnia 16.02.2015r uznał , iż w jego ocenie brak jest uzasadnionych podstaw przemawiających za zasadnością realizacji przedsięwzięcia w innym wariancie, zaś zmiana taka pociągałaby za sobą dodatkowe koszty i wymaga znacznego nakładu pracy. W związku z powyższym wnioskodawca cofa pismo z dnia 31.10.2014r dotyczące zmiany lokalizacji inwestycji na działkę nr 51/2 i wniósł o wydanie decyzji dla lokalizacji wskazanej w pierwotnej treści wniosku tj, na dz. nr 40/5 .

             Organ pismem z dnia 23.03.2015r poprosił o potwierdzenie aktualności karty informacyjnej przedsięwzięcia z wniosku z dnia 13.01.2011r. Inwestor potwierdził iż kip jest aktualna dla w/w wniosku z dnia 16.02.2015r. Organ pismem nr Oś 6220.31.2015r z dnia 08.04.2015r wystąpił do RDOŚ i PPIS o wydanie opinii co do potrzeby i zakresu opracowania raportu oddziaływania na środowisko inwestycji „Budowa jednej turbiny wiatrowej o mocy do 0,9MW na dz. nr 40/5, obręb Ludwinów, gmina Żerków”. Powiadomiono również o powyższym fakcie strony postępowania.

              W dniu 16.04.2015r wpłynął protest mieszkańców sołectwa podpisany przez 26 mieszkańców sołectwa dotyczący powielania przez inwestora błędnych danych w Karcie Informacyjnej Przedsięwzięcia które weryfikował już wcześniej geodeta. Inwestor złożył zażalenie na przewlekłość postępowania do SKO w Kaliszu dnia 30 03.2015 data wpływu 09.04.2015r.

                 Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Jarocinie pismem ON.NS/72/2-10(02)/15 oraz Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Poznaniu pismemWOO-IV.4240.392.2014.ZP.2 z dnia 05.05.2015r uznały o ponownej potrzebie przeprowadzenia oceny oddziaływania na środowisko i określono zakres raportu oddziaływania na środowisko o czym poinformowano strony postępowania. Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Poznaniu postanowieniem WOO-IV.4240.392.2014.ZP.2 z dnia 05.05.2015r wyraził opinię , że dla planowanego wyżej wymienionego przedsięwzięcia istnieje potrzeba przeprowadzenia oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko oraz określił zakres raportu o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko który powinien spełniać wymagania określone w art. 66 ustawy o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz ocenach oddziaływania na środowisko a w szczególności zawierać analizę podanych poniżej zagadnień:

I.Z zakresu ochrony przyrody i bioróżnorodności:

1) Opis wpływu planowanego przedsięwzięcia na ptaki i nietoperze, w tym wpływu

    skumulowanego  z innymi turbinami wiatrowymi znajdującymi się w zasięgu

    oddziaływania. Przy prowadzeniu obserwacji ornitologicznych należy uwzględnić również

    kierunki przelotów zaobserwowanych gatunków ptaków, które objęte są ochroną strefową

2) Przedstawienie wyniku rocznego monitoringu przedrealizacyjnego ptaków i nietoperzy.

3) Przedstawienie wyników obserwacji chiropterologicznych z i uwzględnieniem indeksów

    aktywności ogółem w poszczególnych okresach fenologicznych.

4) przedstawienie oceny oddziaływania planowanego przedsięwzięcia, w tym oddziaływania

    skumulowanego, na bioróżnorodność i wyjaśnienie, czy przedsięwzięcie wpłynie na utratę

    różnorodności gatunków, w tym gatunków chronionych na mocy przepisów dyrektywy

    siedliskowej i dyrektywy ptasiej oraz czy wpłynie na bogactwo gatunków lub skład

    gatunkowy siedlisk na badanym obszarze.

II.Z zakresu ochrony klimatu.

1)Wyjaśnienie, w jaki sposób przedsięwzięcie może wpłynąć na zmiany klimatu i czy

    przewidziano rozwiązania łagodzące zmiany.

2)Ocena odporności przedsięwzięcia na przewidywane zmiany klimatu, tj. opisanie

   ewentualnych działań minimalizujących.

III.Z zakresu ochrony przed hałasem:

1)Określenie parametrów akustycznych i geometrycznych elektrowni wiatrowej (najwyższy

    możliwy poziom mocy akustycznej).

2)Wykonanie analizy akustycznej oraz wskazanie lokalizacji planowanej turbiny w układzie

    współrzędnych określonych jako PL-1992 lub PL-2000  ( z podaniem południka

    osiowego), zgodnie z rozporządzeniem Rady Ministrów z 15 października 2012r w sprawie

    państwowego systemu odniesień przestrzennych (Dz. U. z 2012r, poz. 1247).

    W przypadku, gdy przewiduje się niewielką zmianę lokalizacji turbiny na późniejszym

    etapie realizacji przedsięwzięcia, należy wskazać wielkości przewidywanego przesunięcia

     w stosunku do wskazanych współrzędnych oraz najbardziej niekorzystną przewidywaną

    lokalizację ze względu na wpływ przedsięwzięcia na akustyczny stan jakości środowiska w

    ww. układzie odniesienia. Dla sytuacji najbardziej niekorzystnej należy wykonać ponowną

    analizę akustyczną i wskazać ponad wszelką wątpliwość, że zmiana lokalizacji turbiny we

    wskazanym zakresie nie będzie skutkowała wystąpieniem przekroczeń dopuszczalnych

    poziomów hałasu na granicy najbliższych terenów objętych ochroną akustyczną.

3)Podanie odległości od najbliższych planowanych lub istniejących w sąsiedztwie

   przedmiotowego przedsięwzięcia turbin wiatrowych.

4)Dołączenie informacji od właściwego organu o faktycznym zagospodarowaniu terenów

   wokół planowanej turbiny wiatrowej, ze wskazaniem  rodzajów terenów, o których mowa

  w art. 113, ust. 2, pkt 1 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001r – Prawo ochrony środowiska (Dz.

  U.  z 2013r, poz. 1232, z późn. zm.) i rozporządzeniu Ministra Środowiska  z dnia 14 czerwca

  2007r w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (Dz. U. z 2014r, poz.

  112); w szczególności należy określić odległości turbiny od najbliższych terenów, o których

  mowa w ww. aktach prawnych.

5)Określenie największej odległości od siłowni, dla której przekroczone będą dopuszczalne

   poziomy hałasu w odniesieniu do terenów określonych w Rozporządzeniu Ministra

   Środowiska z dnia 14 czerwca 2007r w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w

   środowisku.

6)Opisanie przewidzianych skutecznych środków zmniejszających poziom hałasu co najmniej

   do poziomów dopuszczalnych na terenach objętych ochroną akustyczną, zgodnie z

   przepisami odrębnymi.

7)Wskazanie na załącznikach graficznych prezentujących rozkład poziomów hałasu

   lokalizacji źródła hałasu i granic najbliżej położonych terenów, dla których określone

   zostały dopuszczalne poziomy hałasu i granic najbliżej położonych terenów, dla których

   określone zostały dopuszczalne poziomy hałasu w środowisku wraz ze wskazaniem tych

   poziomów.

IV.Z zakresu ochrony przed polami elektromagnetycznymi:

1)Opisanie sposobu przyłączenia turbiny do sieci elektroenergetycznej, z uwzględnieniem

    własnych stacji elektroenergetycznych, napięcia znamionowego sieci  wewnętrznych i sieci

    wewnętrznych i sposobu przesyłu wytworzonej energii (linie kablowe, napowietrzne).

2)W przypadku budowy stacji elektroenergetycznych i/ lub linii napowietrznych należy

   ocenić rozkład pól elektrycznego i magnetycznego wokół tych obiektów w odniesieniu do

   wartości określonych w Rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 30 października 2003r

   w sprawie dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku oraz

   sposobów sprawdzania dotrzymania tych poziomów (Dz. U. nr 192 poz. 1883). Analizę

   należy wykonać z uwzględnieniem oddziaływania w granicach terenu należącego do

   inwestora oraz poza nim.

V.Przedstawienie analizy oddziaływań skumulowanych przedmiotowego przedsięwzięcia z

    innymi konstrukcjami o takim samym przeznaczeniu, obejmującej oddziaływania

    akustyczne oraz oddziaływania na awifaunę i krajobraz.

VI.Odniesienie do art. 81 ust. 3 ustawy z dnia 3 października 2008r o udostępnianiu

     informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska

     oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. z 2013r, poz. 1235, z późn. zm.) oraz

     wyjaśnienie , czy przedsięwzięcie może spowodować nieosiągnięcie celów

     środowiskowych zawartych w „Planie gospodarowania wodami na obszarze dorzecza

     Odry”, zatwierdzonym na posiedzeniu Rady Ministrów w dniu 22 lutego 2011r przez

     Prezesa Rady Ministrów. Odpowiedź szczegółowo uzasadnić odwołując się do zapisów

     ww. dokumentu oraz przepisów ustawy Prawo Wodne.

              Państwowy Powiatowy Inspektor  Sanitarny w Jarocinie  nr ON.NS/72/2-10(02)/15 wydał opinię sanitarną iż dla inwestycji „Budowa jednej turbiny wiatrowej o mocy do 0,9MW na działce nr 40/5, obręb Ludwinów, gmina Żerków” jest wymagane przeprowadzenie oceny oddziaływania na środowisko. W uzasadnieniu PPIS zwrócił uwagę na to, że przedsięwzięcie będzie polegało na budowie jednej turbiny wiatrowej o mocy do 0,9MW wraz z niezbędną infrastrukturą techniczną . Najbliższa zabudowa mieszkalna znajduje się w odległości około 400m. Po przeanalizowaniu załączonej informacji o planowanej inwestycji stwierdzono, że projektowane przedsięwzięcie może znacząco wpływać na środowisko  i zasadne jest sporządzenie raportu w zakresie określonym w art. 66 ust. 1 pkt. 1 – 20 i ust. 2,4,6, ustawy z dnia 3 października 2008r o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz ocenach oddziaływania na środowisko /tekst jednolity: Dz. U. z 2013r, poz. 1235 z późn. zm./, ze szczególnym uwzględnieniem wpływu projektowanej inwestycji na zdrowie ludzi oraz warunki ich zamieszkiwania. W związku z powyższym oraz na podstawie §3, ust. 1 , pkt. 6 lit. a rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 09.11.2010r. w sprawie przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko (Dz. U. z 2010 Nr 213, poz. 1397) Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Jarocinie wyraził powyższą opinię.  Wielkopolski Państwowy Wojewódzki Inspektor Sanitarny pismem DN-NS.9011.2137.2015 z dnia 12.06.2015r odniósł się negatywnie do pisma inwestora o stwierdzenie nieważności opinii PPIS w Jarocinie  nr ON.NS/72/2-10(02)/15 uzasadniając, iż  art. 126 ustawy z dnia 14 czerwca 1960r Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2013r, poz. 267 ze zm.) nakazuje odpowiednio stosować przepisy dotyczące decyzji do postanowień. Do postanowień od których przysługuje zażalenie stosuje się art. 156-159 kpa dotyczące stwierdzenia nieważności. Zatem stwierdza się nieważność decyzji lub postanowień, od których służy zażalenie w przypadkach określonych w art. 156kpa. Opinia sanitarna nie jest żadnym z wyżej wymienionych aktów, w związku z czym nie ma podstaw do stwierdzenia jej  nieważności na podstawie art. 156 w związku z art. 126 wyżej cytowanej ustawy.

Organ wydał postanowienie nr Oś.6220.31.3.2015 dnia 21.05.2015r o potrzebie przeprowadzenia oceny oddziaływania na środowisko i określono zakres raportu oddziaływania na środowisko zgodny z postanowieniem RDOŚ. Generalny Dyrektor Ochrony Środowiska postanowieniem DOOŚ-OAII.4240.11.2015.MJ.JSz z dnia 14.08.2015r odniósł się do wniosku inwestora i odmówił wszczęcia postepowania w sprawie stwierdzenia nieważności postanowienia Burmistrza Żerkowa uzasadniając, iż Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Poznaniu na podstawie art. 123Kpa oraz art. 64 ust. 1 pkt. 1 i 3 oraz art. 66 i art. 68 ustawy z dnia 3 października 2008r o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz ocenach oddziaływania na środowisko /tekst jednolity: Dz. U. z 2013r, poz. 1235 z późn. zm./ - dalej ustawy ooś, po rozpatrzeniu wniosku Burmistrza Miasta i Gminy Żerkowa w sprawie wydania opinii w zakresie potrzeby przeprowadzenia oceny oddziaływania na środowisko przedsięwzięcia pn.: „Budowa jednej turbiny wiatrowej o mocy do 0,9MW na działce nr 40/5, obręb Ludwinów, gmina Żerków”, wydał postanowienie o potrzebie przeprowadzenia oceny oddziaływania na środowisko oraz określił zakres raportu o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko.

Inwestor dnia 25.06.2015r wniósł do SKO w Kaliszu wniosek o stwierdzenie nieważności postanowienia Burmistrza Żerkowa  z dnia 21 maja 2015r a 07.07.2015r wniósł zażalenie na przewlekłość postępowania.

Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Kaliszu postanowieniem Nr SKO-4220A/40/15 z dnia 12.08.2015r stwierdził nieważność opisanego wyżej postanowienia Burmistrza Miasta i Gminy Żerków. Generalny Dyrektor Ochrony Środowiska postanowieniem DOOŚ-OAII.4240.11.2015.MJ.JSz z dnia 14.08.2015r odniósł się do wniosku inwestora i odmówił wszczęcia postepowania w sprawie stwierdzenia nieważności postanowienia Burmistrza Żerkowa uzasadniając, iż Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Poznaniu na podstawie art. 123Kpa oraz art. 64 ust. 1 pkt. 1 i 3 oraz art. 66 i art. 68 ustawy z dnia 3 października 2008r o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz ocenach oddziaływania na środowisko /tekst jednolity: Dz. U. z 2013r, poz. 1235 z późn. zm./ - dalej ustawy ooś, po rozpatrzeniu wniosku Burmistrza Miasta i Gminy Żerkowa w sprawie wydania opinii w zakresie potrzeby przeprowadzenia oceny oddziaływania na środowisko przedsięwzięcia pn.: „Budowa jednej turbiny wiatrowej o mocy do 0,9MW na działce nr 40/5, obręb Ludwinów, gmina Żerków”, wydał postanowienie o potrzebie przeprowadzenia oceny oddziaływania na środowisko oraz określił zakres raportu o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko. Jan Zdrojowy Sołtys i Rada Sołecka wsi Ludwinów wnioskiem z dnia 15.09.2015r złożyli wniosek do SKO o ponowne rozpatrzenie sprawy Nr SKO-4220A/40/15. Samorządowe Kolegium Odwoławcze  postanowieniem z dnia 02.12.2015r Nr SKO-4220A141/15 orzekło utrzymać zaskarżone postanowienie w mocy w całości. SKO postanowieniem Nr SKO-4220A/142/15 z 2 grudnia 2015r na wniosek Jana Jóźwiaka postanowiło stwierdzić niedopuszczalność złożenia wniosku o ponowne rozpoznanie sprawy zakończonej ww. postanowieniem.

Burmistrz  pismem nr Oś. 6220.31.8.2016 z dnia 15 01.2016r zawiadomił strony postępowania o terminie załatwienia sprawy do 29.02.2016r

            Samorządowe Kolegium Odwoławcze   pismem SKO-4220A/141A/15 z dnia 15 lutego 2016r sprostowało postanowienie Nr SKO-4220A141/15 poprzez wpisanie w miejsce słów: „Burmistrza Krotoszyna” „Burmistrza Żerkowa”, oraz sprostować ww. postanowienie poprzez wpisanie zamiast słowa „zażalenia”- słów „ wniosku o ponowne rozpoznanie sprawy”. Samorządowe Kolegium Odwoławcze   pismem SKO-Rep. 13/16 z dnia 17 lutego odpowiedziało na wniosek o ponowne rozpoznanie Jana Zdrojowego Sołtysa wsi Ludwinów po rozpatrzeniu sprawy postanowiło zaskarżone postanowienie utrzymać w mocy uzasadniając, iż  organ I instancji nie wyjaśnił dlaczego pominął stanowisko organów uzasadniających, co przesądzało o wadliwości decyzji z dnia 13 listopada 2013r. Kolegium uznało że brak jest podstaw do nakładania na inwestora, aby dla tej samej działki i tej samej inwestycji dokonywał ponownej oceny oddziaływania na środowisko.

Inwestor pismem z dnia 18 stycznia 2016r zwrócił się o niezwłoczne rozpoznanie sprawy a pismem z dnia 26 lutego ponownie zwrócił się  z wnioskiem o niezwłoczne rozpoznanie sprawy argumentując iż nieznany jest termin jej zakończenia .

Organ zważył co następuje:

Zasadniczą kwestią wymagającą rozpatrzenia  w niniejszej sprawie jest okoliczność – czy  w świetle całości zebranego materiału dowodowego (co jest obowiązkiem w myśl art.77 kpa) istnieje możliwość wydania decyzji określającej warunki środowiskowe  realizacji  przedsięwzięcia pn. „Budowa jednej elektrowni wiatrowej o mocy do 0,9 kW na działce nr 40/5 obręb Ludwinów, gm. Żerków” .

Jak ustalono, wniosek Inwestora w pierwszej wersji opierał się na Karcie informacyjnej przedsięwzięcia, która zawierała istotne błędy w zakresie określenia odległości, co zweryfikował powołany przez organ geodeta. W tej wersji – mimo uzgodnień przez właściwe organy Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego i Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska – inwestycja nie mogła być realizowana; na co zwróciło uwagę Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Kaliszu.

Wskutek Modyfikacji wniosku i zmiany lokalizacji przedsięwzięcia przez inwestora w/w organy opiniujące uznały za konieczne ponowne sporządzenie raportu, który uwzględniałby istotne okoliczności – w szczególności istnienie obszaru lęgowego bielika i strefy ochronnej, która została utworzona przez Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w 2013 roku w odległości 1,1 km od planowanej lokalizacji przedsięwzięcia. W tej sytuacji Inwestor ponownie zmienił wniosek w ten sposób, że wskazał pierwotną jego wersje, równocześnie żądając uwzględnienia poprzednio przedłożonych w sprawie dokumentów i uzgodnień.

Mając na uwadze treść decyzji Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Kaliszu Burmistrz zdecydował o wystąpieniu do wskazanych organów opiniujących o zajecie stanowiska, czy w świetle dokonanych w sprawie ustaleń uzasadnione czy konieczne będzie sporządzenie ponownego raportu. Organy te potwierdziły taką konieczność i określiły zakres raportu, podkreślając nową okoliczność istotną dla rozstrzygnięcia, a mianowicie istnienie strefy ochronnej – od 2013 r. - ostoi bielika, a ten fakt nie występował w chwili  orzekania – tj. wydania decyzji Burmistrza uchylonej następnie przez SKO, jak również opracowywania raportu.

Potrzebę ponownej oceny oddziaływania planowanej inwestycji na środowisko podtrzymał Generalny Dyrektor Ochrony Środowiska, który oddalił zażalenie inwestora na postanowienie RDOŚ w tym przedmiocie.

Do sporządzenia ponownego raportu jednak nie doszło – inwestor skutecznie zaskarżył postanowienie Burmistrza o konieczności sporządzenia raportu do SKO, które stwierdziło nieważność postanowienia. Powstała zatem sytuacja, w której właściwe organy opiniujące – PPIS i RDOŚ postanowiły o konieczności sporządzenia ponownego raportu, lecz postanowienie o tym obowiązku wydane przez Burmistrza zostało uznane za nieważne.

Pozostał więc raport, który nie uwzględnia istotnych dla sprawy parametrów oraz zawiera nieścisłości i błędy w obliczeniach.

                Zgodnie z art. 77 kpa organ przed wydaniem decyzji zobowiązany jest zebrać i rozpatrzeć cały materiał dowodowy.

Niewątpliwie uzyskane wyżej opinie PPIS i RDOŚ należą do zebranych dowodów w sprawie więc organ nie może ich pominąć w swojej analizie. Nie może również nie uwzględnić nowej okoliczności, tj. powstania strefy ochronnej bielika w 2013r. Decyzje wydaje się na podstawie stanu faktycznego , istniejącego w dacie orzekania, a nie na podstawie okoliczności występujących w początkowej fazie postepowania.

Ocenie organu podlega również raport przedłożony przez inwestora. Jak wynika z wyroku WSA w Warszawie z dnia 19.12.2013r. Sygn. IV SA/Wa 1092/13 „ Raport jest zasadniczym dokumentem sporządzonym w ramach oddziaływania na środowisko, prowadzonej na etapie przed wydaniem decyzji o warunkach zabudowy (…). Jak wypowiedział się NSA w wyroku z 11.07.2013r. (sygn. II OSK 639/13) raport (…) jest dowodem prywatnym, lecz o szczególnej mocy dowodowej (...)” również ustalenia zawarte w raporcie o oddziaływaniu przedsięwzięcia organ ma obowiązek wziąć pod uwagę (...)”.

Organ zatem winien ocenić raport , jego wiarygodność  i rzetelność.

Jak wyżej wspomniano, raport złożony przez inwestora w niniejszej sprawie nie był prawidłowy, a nadto nie uwzględnia okoliczności, które powstały po jego opracowaniu (wskazana strefa ochrony bielika) i które powinny być w nim, obecnie zawarte. Z przyczyn leżących po stronie Inwestora raport nie uległ takiemu uzupełnieniu. W tej sytuacji trzeba stwierdzić, że raport nie jest opracowany właściwie, jest nierzetelny, a zatem nie stanowi dostatecznej podstawy do wydania decyzji określającej środowiskowe uwarunkowania realizacji inwestycji. Istotny jest również brak uzgodnień organów  P PIS i RDOŚ, które odnosiłyby się do raportu w nowej wersji (której nie sporządzono).

                Biorąc pod uwagę powyższe wywody organ odmówił określenia środowiskowych uwarunkowań dla realizacji przedsięwzięcia polegającego na „Budowie jednej elektrowni wiatrowej o mocy do 0,9 kW na działce nr 40/5 obręb Ludwinów, gm. Żerków” w miejscu wskazanym we wniosku.

           W postepowaniu uwzględniono udział społeczeństwa. Mieszkańcy składali uwagi, iż budowana elektrownia wiatrowa obniży wartość  ich nieruchomości i ogólnie negatywnie wpłynie na ich bytowanie. Na podstawie zgromadzonych dokumentów oraz uzyskanych uzgodnień, można stwierdzić, że odmowa wydania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach zabezpieczy środowisko oraz mieszkańców żyjących w najbliższym sąsiedztwie planowanego  przedsięwzięcia przed ewentualnym negatywnym wpływem ze strony elektrowni wiatrowej, a zarówno ochrona zdrowia , jak i prawna ochrona życia człowieka są wartościami chronionymi konstytucyjnie. Te okoliczności jednak nie mogą stanowić podstawy do odmowy wydania decyzji, a decyzję odmowną  oparto na innych przesłankach.

Teren, na którym miałaby być  realizowana inwestycja nie jest objęty  planowanemu zagospodarowaniu przestrzennemu. Mając na uwadze powyższe Burmistrz Miasta i Gminy Żerków postanowił jak  w sentencji.

 

                                                                     P O U C Z E N I E                                                 

 

Od niniejszej decyzji służy stronom odwołanie do Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Kaliszu, za Pośrednictwem Burmistrza Miasta i gminy Żerków, w terminie 14 dni od dnia doręczenia decyzji.

Otrzymują:

1. Wnioskodawca: Maria Lehmann  zam. Nowa Wieś 22, 63-308 Gizałki

2. Inne strony postępowania(tj. Osoby mogące wykazać  swój interes prawny regulowany

   decyzją o środowiskowych uwarunkowaniach) zawiadamia się o wydanej decyzji

   obwieszczeniem na 14 dni na tablicy ogłoszeniowej Urzędu Miasta i Gminy Żerków i

   umieszczonym w Biuletynie Informacji Publicznej na stronie internetowej  Urzędu. (art.. 49

   ustawy z 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego ( Dz. U. z 2016r

   poz. 23) oraz art. 74 ust.3 ustawy z 3 października 2008r. o udostępnieniu

   informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz

   o ocenach oddziaływania na środowisko ( Dz. U. z 2016, poz.71)

3.  a/a

Do wiadomości:

  1. Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Poznaniu ul. Jana Henryka Dąbrowskiego 79, 60-529 Poznań,

      2.  Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Jarocinie , ul. Wąska 2, 63-200 Jarocin

 
Data wytworzenia: 2016-03-02
Data udostępnienia: 2016-03-02
Ilość wyświetleń: 76
Rejestr zmian: zobacz
Sporządzone przez: Zenon Maciudziński
Zatwierdzone przez: Jacek Jędraszczyk
Opublikowane przez: Sławomir Waszak
Logo HTML 4.01 Logo CSS Logo UTF-8 Logo WCAG 2.0 AA
Niniejszy serwis internetowy stosuje pliki cookies (tzw. ciasteczka). Informacja na temat celu ich przechowywania i sposobu zarządzania znajduje się w Polityce prywatności.
Jeżeli nie wyrażasz zgody na zapisywanie informacji zawartych w plikach cookies - zmień ustawienia swojej przeglądarki.
x