Strona główna / Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej

SPRAWOZDANIE Z DZIAŁALNOŚCI

GMINNEGO OŚRODKA POMOCY SPOŁECZNEJ

W

P Ą T N O W I E

za 2 0 1 0 rok

Sporządził:

Kierownik GOPS

mgr Elżbieta Soforek

Pomoc społeczna jest instytucją polityki społecznej państwa, mającą na celu umożliwienie osobom i rodzinom przezwyciężenie trudnych sytuacji życiowych, których nie są one w stanie pokonać, wykorzystując własne uprawnienia, zasoby i możliwości.

Pojęcie to obejmuje nie tylko zaspokajanie niezbędnych potrzeb bytowych czy życiowych, ale także działania zmierzające do przezwyciężenia trudnej sytuacji, w jakiej znajduje się osoba czy rodzina. Oznacza to, że pojęcie pomocy społecznej ma szerszy charakter i swoim zasięgiem obejmuje także pojęcie opieki społecznej, czyli każda opieka społeczna będzie pomocą społeczną, natomiast nie każda pomoc społeczna będzie opieką społeczną.

Funkcja pomocy społecznej jest regulowana przepisami wchodzącymi w skład socjalnego prawa publicznego. Przyjmuje się, że zabezpieczenie społeczne przewidziane postanowieniami art.67 ust.1 Konstytucji RP obejmuje swoim zakresem ubezpieczenia społeczne, zaopatrzenie społeczne i pomoc społeczną, jednakże ta ostatnia zajmuje tu pozycję szczególną, a mianowicie pełni rolę uzupełniającą w stosunku do ubezpieczeń społecznych oraz zaopatrzenia społecznego i jest skierowana tylko do tych, którzy nie zostali objęci świadczeniami przewidzianymi ubezpieczeniami społecznymi i zaopatrzenia społecznego.

Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Pątnowie został powołany uchwałą Rady Gminy do realizacji zadań z zakresu pomocy społecznej spoczywających na gminie. Działalność swoją prowadzi na podstawie następujących przepisów prawa:

1. Ustawy z dnia 12 marca 2004 roku o pomocy społecznej (Dz. U. z 2009 r. Nr 175 poz.1362 z pózn. zm.).

2. Ustawy z dnia 8 marca 1990 roku o samorządzie gminnym (Dz. U.z 2001 r. Nr 142, poz. 1591 z pózn. zm.).

3.. Innych ustaw określających zadania z pomocy społecznej.

4. Statutu Ośrodka.

Jest wyodrębnioną organizacyjnie jednostką budżetową gminy finansowaną ze środków :

1. budżetu państwa.

2. budżetu gminy.

Podstawę gospodarki finansowej ośrodka stanowi plan finansowy opracowywany na każdy rok budżetowy.

Zadania z zakresu pomocy społecznej spoczywające na gminie dzielą się na zadania zlecone i własne:

Do zadań zleconych gminie a wykonywanych przez ośrodek należy :

1. organizowanie i świadczenie specjalistycznych usług opiekuńczych w miejscu zamieszkania dla osób z zaburzeniami psychicznymi;

2. przyznawanie i wypłacanie zasiłków celowych na pokrycie wydatków związanych z klęską żywiołową lub ekologiczną;

3. prowadzenie i rozwój infrastruktury środowiskowych domów samopomocy dla osób z zaburzeniami psychicznymi;

4. realizacja zadań wynikających z rządowych programów pomocy społecznej, mających na celu ochronę poziomu życia osób, rodzin i grup społecznych oraz rozwój specjalistycznego wsparcia;

5. przyznawanie i wypłacanie zasiłków celowych, a także udzielanie schronienia, posiłku oraz niezbędnego ubrania cudzoziemcom, o których mowa w art. 5a ustawy o pomocy społecznej;

6. przyznawanie i wypłacanie zasiłków celowych, a także udzielenie schronienia, posiłku i niezbędnego ubrania cudzoziemcom, którzy uzyskali zgodę na pobyt tolerowany na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;

7. wypłacanie wynagrodzenia za sprawowanie opieki.

Środki na realizację i obsługę powyższych zadań zapewnia budżet państwa.

Do zadań własnych o charakterze obowiązkowym z zakresu pomocy społecznej należących do gminy a realizowanych przez ośrodek należy:

1. opracowanie i realizacja gminnej strategii rozwiązywania problemów społecznych ze szczególnym uwzględnieniem programów pomocy społecznej, profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych i innych, których celem jest integracja osób i rodzin z grup szczególnego ryzyka ;

2. sporządzanie bilansu potrzeb gminy w zakresie pomocy społecznej;

3. udzielanie schronienia, zapewnienie posiłku oraz niezbędnego ubrania osobom tego pozbawionym;

4. przyznawanie i wypłacanie zasiłków okresowych;

5. przyznawanie i wypłacanie zasiłków celowych;

6. przyznawanie i wypłacanie zasiłków celowych na pokrycie wydatków powstałych w wyniku zdarzenia losowego;

7. przyznawanie i wypłacanie zasiłków celowych na pokrycie wydatków na świadczenia zdrowotne osobom bezdomnym oraz innym osobom nie mającym dochodu i możliwości uzyskania świadczeń na podstawie przepisów o powszechnym ubezpieczeniu w Narodowym Funduszu Zdrowia;

8. przyznawanie zasiłków celowych w formie biletu kredytowanego;

9. opłacanie składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe za osobę, która rezygnuje z zatrudnienia w związku z koniecznością sprawowania bezpośredniej, osobistej opieki nad długotrwale lub ciężko chorym członkiem rodziny oraz wspólnie nie zamieszkującymi matką, ojcem lub rodzeństwem;

10. praca socjalna;

11. organizowanie i świadczenie usług opiekuńczych, w tym specjalistycznych, w miejscu zamieszkania, z wyłączeniem specjalistycznych usług opiekuńczych dla osób z zaburzeniami psychicznymi;

12. prowadzenie i zapewnienie miejsc w placówkach opiekuńczo – wychowawczych wsparcia dziennego lub w mieszkaniach chronionych;

13. tworzenie gminnego systemu profilaktyki i opieki nad dzieckiem i rodziną;

14. dożywianie dzieci;

15. sprawienie pogrzebu, w tym osobom bezdomnym;

16. kierowanie do domu pomocy społecznej i ponoszenie opłat za pobyt mieszkańca gminy w tym domu;

17. pomoc osobom mającym trudności w przystosowaniu się do życia po zwolnieniu z zakładu karnego;

18. sporządzanie sprawozdawczości oraz przekazywanie jej właściwemu wojewodzie, również w wersji elektronicznej, z zastosowaniem systemu informatycznego;

19. utworzenie i utrzymanie ośrodka pomocy społecznej, w tym zapewnienie środków na wynagrodzenia pracowników;

20. przyznawanie i wypłacanie zasiłków stałych;

21. opłacanie składek na ubezpieczenie zdrowotne określonych w przepisach o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych.

Do zadań własnych z zakresu pomocy społecznej należących do gminy a realizowanych przez ośrodek należy:

1. przyznawanie i wypłacanie zasiłków specjalnych celowych;

2. przyznawanie i wypłacanie pomocy na ekonomiczne usamodzielnienie w formie zasiłków, pożyczek oraz pomocy w naturze;

3. prowadzenie i zapewnienie miejsc w domach pomocy społecznej i ośrodkach wsparcia o zasięgu gminnym oraz kierowanie do nich osób wymagających opieki;

4. podejmowanie innych zadań z zakresu pomocy społecznej wynikających z rozeznanych potrzeb gminy, w tym tworzenie i realizacja programów osłonowych;

5. współpraca z powiatowym urzędem pracy w zakresie upowszechniania ofert pracy oraz informowania o wolnych miejscach pracy, upowszechniania informacji o usługach poradnictwa zawodowego i o szkoleniach.

Tak zarysowany obszar działania pomocy społecznej w skali gminy wskazuje na znaczny udział zadań własnych w ogólnym zakresie działań realizowanych przez ośrodek pomocy społecznej. Praktycznie zadania zlecone są szczątkowe, podczas gdy pozostałe rodzaje świadczeń pomocy pozostają domeną gminy.

Dla poszczególnych świadczeń z pomocy społecznej są odrębne wymogi, jakie musi spełniać osoba i rodzina ubiegająca się o takie świadczenie. Poszczególne akty normatywne z zakresu pomocy społecznej określają tego typu wymogi. W ustawie o pomocy społecznej wyliczenie wymogów uprawniających do otrzymania świadczenia znajduje się w art.7. Przepis ten zamieszczony jest wśród przepisów ogólnych ustawy i stanowi wyliczenie przykładowe, co oznacza, że mogą być inne okoliczności nie wymienione w tym przepisie.

Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Pątnowie swoim zasięgiem obejmuje społeczność lokalną liczącą 6595 osób z tego kobiety stanowią 3348 osób. Ludność w wieku produkcyjnym wynosi 3.915 osób . Na dzień 31.12.2010 r. liczba bezrobotnych wynosiła 277 osób ( w 2004 r.- 335 osób, w 2005 r- 324, w 2006 r,- 249,w 2007 r.-219, w 2008 r. – 224 osoby, w 2009 r. – 301 osób, ). W grupie osób bezrobotnych kobiety stanowiły 124 osoby.

Zarządzeniem Kierownika Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Pątnowie Nr 3/2009 z dnia 3 sierpnia 2009 r. teren gminy Pątnów został podzielony na cztery rejony opiekuńcze: Za dany rejon opiekuńczy odpowiedzialny jest konkretny pracownik socjalny.

I Rejon opiekuńczy obejmuje miejscowości: Popowice i Kamionka

II Rejon opiekuńczy obejmuje miejscowości: Bieniec, Józefów, Kałuże, Grabowa, Kluski.

III Rejon opiekuńczy obejmuje miejscowości: Dzietrzniki, Budziaki, Kępowizna, Załęcze Wielki, Bukowce, Madeły, Załęcze Małe, Gligi, Cieśle, Troniny.

IV Rejon opiekuńczy obejmuje miejscowości: Pątnów, Grębień.

Celem pomocy społecznej jest zaspokojenie niezbędnych potrzeb życiowych osób i rodzin oraz umożliwienie im bytowania w warunkach odpowiadających godności człowieka.

Rodzaj, forma i rozmiar świadczenia odpowiadają okolicznościom uzasadniającym udzielenie pomocy oraz realnym możliwościom finansowym ośrodka.

Pomocy społecznej udziela się w szczególności z powodu:

• ubóstwa,

• sieroctwa,

• bezdomności

• potrzeby ochrony macierzyństwa,

• bezrobocia,

• niepełnosprawności,

• długotrwałej choroby,

• bezradności w sprawach opiekuńczo-wychowawczych i prowadzeniu gospodarstwa domowego, zwłaszcza w rodzinach niepełnych lub wielodzietnych,

• alkoholizmu lub narkomanii,

• trudności w przystosowaniu do życia po opuszczeniu zakładu karnego,

• klęski żywiołowej lub ekologicznej.

Kryterium dochodowe uprawniające do korzystania ze świadczeń finansowych z pomocy społecznej jest określone w art.8 ust. 1 ustawy o pomocy społecznej.

Prawo do świadczeń pieniężnych z pomocy społecznej przysługuje osobom i rodzinom, których dochód na osobę w rodzinie nie przekracza:

1) na osobę samotnie gospodarującą – 477 zł,

2) na osobę w rodzinie – 351 zł,

przy jednoczesnym wystąpieniu co najmniej jednego z powodów wymienionych powyżej lub w innych okolicznościach uzasadniających udzielenie pomocy społecznej.

Świadczenia pomocy społecznej udzielane są na wniosek osoby zainteresowanej, jej przedstawiciela ustawowego, bądź innej osoby.

Podstawą udzielenia wszelkiej pomocy jest rozeznanie potrzeb. Jest to zadanie pracownika socjalnego, osoby profesjonalnie przygotowanej do udzielania pomocy bezpośrednio w środowisku zamieszkania osoby lub rodziny wymagającej pomocy. Pomoc społeczna może być udzielana również z urzędu – po uzyskaniu zgody osoby zainteresowanej.

Podstawą przyznania świadczeń z pomocy społecznej jest przeprowadzenie wywiadu społecznego w miejscu zamieszkania osoby, która o pomoc się ubiega. W wyniku wywiadu pracownik socjalny rozpoznaje sytuację rodzinną, społeczną, materialną, zdrowotną i bytową osoby lub rodziny i dopiero na tej podstawie planuje pomoc. Kolejnym etapem może być podpisanie kontraktu socjalnego. Celem kontraktu jest ustalenie jak najbardziej skutecznej drogi wyjścia rodziny z trudnej sytuacji w jakiej się znalazła. Istotne jest określenie sposobów osiągnięcia celów i ocena czy jest to możliwe. Kontrakt to zobowiązanie obu stron do podjęcia działań. W trakcie realizacji tych zobowiązań strony oceniają efekty, ich skuteczność i mogą zmieniać, poprawiać określone cele, jeśli przyjęły błędne założenia lub też nie można osiągnąć zamierzonego celu z przyczyn obiektywnych.

Pracownicy socjalni mają również obowiązek przeprowadzania wywiadów alimentacyjnych na zlecenie innych ośrodków pomocy społecznej.

Zadania ośrodka realizuje 9 pracowników; kierownik, 2 specjalistów pracy socjalnej,2 pracownik socjalny, 1 pracownik ds. świadczeń rodzinnych, 1 główny księgowy oraz 3 młodszych opiekunów świadczących usługi opiekuńcze w miejscu zamieszkania podopiecznych .

Pracownicy socjalni 50 % swojej pracy wykonują w terenie, pozostały czas to kompletowanie i wypełnianie dokumentacji, sporządzanie sprawozdań, wprowadzanie danych do systemu informatycznego „Pomost”. Ponadto pracownicy socjalni organizując pomoc osobom, rodzinom i grupom społecznym, prowadzą poradnictwo w sprawach socjalnych, współdziałają z instytucjami i organizacjami z terenu naszej gminy i poza nią.

Za nadzór nad pracownikami i organizacje pracy oraz działalność finansową ośrodka odpowiedzialność ponosi kierownik Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Pątnowie.

W analizowanym okresie pomocą społeczną objęto 238 rodzin, w których pomoc otrzymały 444 osoby (liczba osób w tych rodzinach wyniosła 826). Ponadto 9 osób(19 osób w rodzinie) korzystało z pomocy społecznej wyłącznie w postaci pracy socjalnej. W ramach pomocy społecznej wydano 695 decyzji w tym 3 decyzje odmawiające udzielenia pomocy. Przeprowadzono 517 wywiadów społecznych.

W 2010 roku na pomoc społeczną wydatkowano ogółem kwotę 1 005 772,05 zł z tego dotacje celowe z budżety państwa wynosiły 472 576,42 zł.

Na bezpośrednią pomoc dla osób i rodzin wydatkowano kwotę 684 541,27 zł, a strukturę wydatków na poszczególne świadczenia obrazuje tabela Nr 1.

Tabela Nr 1.Struktura wydatków na pomoc społeczną .

W analizowanym okresie ośrodek realizował program rządowy „Pomoc państwa w zakresie dożywiania”.

Program miał za zadanie ograniczenie niedożywienia dzieci i młodzieży z rodzin o niskich dochodach lub znajdujących się w trudnej sytuacji ze szczególnym uwzględnieniem terenów objętych wysokim poziomem bezrobocia i ze środowisk wiejskich. Celem Programu jest wspieranie gmin w wypełnianiu zadań własnych o charakterze obowiązkowym w zakresie dożywiania dzieci oraz zapewnienie posiłku osobom jego pozbawionym. Na realizację zadania z budżetu państwa otrzymano dotację w wysokości 194 136,40 zł, a 53 739,49 zł wydatkowano z budżetu gminy. Pomoc w formie posiłków otrzymało 232 dzieci i 2 osoby dorosłe ze 110 rodzin (535 osób w rodzinie). W ramach tego Programu udzielano 432 zasiłków celowych na zakup żywności dla 349 osób z 96 rodzin znajdujących się w trudnej sytuacji materialno- bytowej. Programem objęto następujące grupy społeczne :

• dzieci w wiekowej od 0 do 7 lat - 87 dzieci

• uczniowie do czasu ukończenia szkoły ponadgimnazjalnej - 225 osób

• pozostałe osoby otrzymujące pomoc na podstawie art.7

ustawy o pomocy społecznej - 187 osób

W ramach programu dokonano również doposażenia stołówek szkolnych i pokryto koszty dowozu posiłków na kwotę 37 498,94 zł.

Różne są powody, które sprawiają, że osoby lub rodziny zmuszone są korzystać z pomocy społecznej. Powody korzystania z pomocy społecznej w analizowanym okresie przedstawia tabela Nr 2 .

Tabela Nr 2. Powody korzystania ze świadczeń pomocy społecznej.

Dokonując analizy wcześniej przedstawionych danych należy stwierdzić, że główną determinantą powodującą, że rodzina znajduje się w kręgu sięgających po pomoc społeczną jest ubóstwo. Zjawisko wielce destruktywne, gdyż ubóstwo jest czynnikiem mającym negatywny wpływ na prawidłową realizację podstawowych funkcji rodziny, a więc funkcji ekonomicznej, funkcji opiekuńczo-wychowawczej i socjalizacyjnej. Jeżeli rodzina swoje funkcje wypełnia niedostatecznie, odbija się to ujemnie na funkcjonowaniu i losach zarówno jednostki jak i całego społeczeństwa. W interesie jednostki i społeczeństwa leży dbanie o rodziny i tworzenie warunków dla prawidłowego ich funkcjonowania.

„Ubóstwo” – to termin , który funkcjonuje w świadomości społecznej jako brak dostatecznych środków materialnych do życia, jako bieda, niedostatek. Pomoc społeczna mierzy ubóstwo stosując urzędową linię ubóstwa zwaną „kryterium dochodowym”, które dla osoby samotnie gospodarującej wynosi 477 zł, a dla osób w rodzinie wynosi 351 zł na osobę. Kryterium dochodowe podlega waloryzacji, z uwzględnieniem progu interwencji socjalnej. Badania progu interwencji socjalnej dokonuje Instytut Pracy i Spraw Socjalnych.

Według danych Narodowego Spisu Powszechnego z 2002 r. na terenie gminy Pątnów zamieszkiwało 1739 rodzin. W roku 2010 z różnych form pomocy tutejszego ośrodka korzystało 245 rodzin, a w 124 z nich jako jeden z powodów sięgnięcia po pomoc było ubóstwo. Oznacza to, że 7,13 % rodzin w gminie w roku 2010 żyło w ubóstwie ( w 2002 r – 15,23 %, w 2003 r.- 16,68 %, w 2004 r. – 13,23 % w 2005 – 9,2 %, w 2006- 10,87 % w 2007 – 7,65 % w 2008 – 6,84 % w 2009 – 7,42 % rodzin).Porównując rok 2010 do roku 2009 widzimy, że poziom ubóstwa jest prawie ten sam. Dokonując analizy na przestrzeni pięciolecia należy odnotować wyraźny spadek procentowy rodzin żyjących w ubóstwie to zasługa rozwiniętego systemu świadczeń rodzinnych i świadczeń z Funduszu Alimentacyjnego oraz systemu stypendialnego jak również uruchomienia robót publicznych, które bardzo wydatnie przyczyniły się do wzrostu poziomu dochodów rodzin dotychczas korzystających z pomocy społecznej.

Analizując dalej tabelę Nr 2 należy stwierdzić, że problem biedy dotyczy takich grup społecznych jak bezrobotni, osoby niepełnosprawne, rodziny z osobami długotrwale i przewlekle chorymi, rodziny wielodzietne i rodziny niepełne. Jak widzimy ubóstwo na terenie naszej gminy ma różne oblicza. W zasadzie trudno oddzielić od siebie przyczyny i konsekwencje tego zjawiska, gdyż ubóstwo ma charakter przyczynowo-skutkowy. Ze względu na pochodzenie i podłoże ubóstwo ukazuje mam się jako zawinione i niezawinione.

Ubóstwo ma różne przyczyny i wiele wymiarów, a nie tylko jeden - pieniężny i dlatego potrzebne są różne działania, aby temu zjawisku zapobiegać, a także walczyć z jego przejawami. Z tezy tej wynika konieczność podejścia celowo-adresowego nastawionego na likwidację konkretnej przyczyny lub ukierunkowanego na konkretną grupę potrzeb zagrożonych najwyższą deprywacją, czy wreszcie - na konkretną grupę adresatów o najwyższym ryzyku wystąpienia ubóstwa.

Zasiłek okresowy staje się podstawowym narzędziem do pracy z rodzinami o najniższych dochodach. Zawiera on procent gwarancji, który wynosi 50 % różnicy pomiędzy kryterium dochodowym rodziny a dochodem faktycznym tej rodziny lub osoby.

Pozostała luka dochodowa stanowiąca różnicę między maksymalną wysokością świadczenia, a częścią gwarantowaną powinna być również wypełniona, ale ta w znacznym stopniu zależy od współpracy rodziny z pracownikiem socjalnym, od aktywności i chęci zmiany swojej sytuacji.

Zwalczanie ubóstwa nie może być ograniczone do ustanowienia pieniężnych świadczeń dla rodzin ubogich w systemie pomocy społecznej. Taka polityka prowadzić będzie do uzależniania się od świadczeń i utrwalania pasywnych strategii życiowych.

Do działań zapobiegawczych oraz świadczenia pomocy muszą się włączyć takie instytucje działające na terenie naszej gminy jak lekarz rodzinny, szkoły oraz parafie. Informacje tych instytucji o potrzebach oraz wskazania dotyczące charakteru pomocy mogą być niezwykle istotne w działaniach naprawczych na rzecz rodzin.

Zadaniem pracownika socjalnego, jak i każdej instytucji społecznej, powinno być reagowanie na negatywne zjawiska zachodzące w społeczeństwie, a co za tym idzie i w środowisku rodzinnym oraz niwelowanie lub przynajmniej łagodzenie ich skutków.

Kryzys finansowy, przemiany społeczne, gospodarcze i postęp techniczny przyczyniły się niewątpliwie do wystąpienia wielu zjawisk dezorganizujących prawidłowe funkcjonowanie społeczeństwa. Jednym z takich zjawisk jest bezrobocie.

Pozostawanie bez pracy wielu osób i rodzin, poza szeregiem negatywnych skutków ogólnospołecznych, wiąże się z radykalnym obniżeniem dochodu niezbędnego do utrzymania rodziny.

Osoby pozostające bez pracy, zarejestrowane jako bezrobotne po zakończeniu okresu pobierania zasiłku stają się w przeważającej większości klientami pomocy społecznej, powiększając szeregi bezrobotnych i nadal pozostając bez zatrudnienia. W grupie 277 osób bezrobotnych szczególnym niepokojem napawa grupa 115 osób pozostających bez pracy dłużej niż 24 miesiące dla których rynek pracy nie ma żadnych ofert. W grupie tej u części osób obserwuje się uzależnienie od pomocy społecznej i szczególnie agresywną postawę roszczeniową. To właśnie dla osób z tej grupy ośrodek pomocy społecznej był współorganizatorem robót publicznych oraz prac społecznie użytecznych. Celem tych działań była reintegracja społeczna i zawodowa osób długotrwale bezrobotnych. Ta pierwsza oznacza działania, mające na celu odbudowanie i podtrzymanie umiejętności uczestniczenia w życiu społeczności lokalnej i pełnieniu ról społecznych w miejscu pracy, zamieszkania lub pobytu. Reintegracja zawodowa za główny cel stawia odbudowanie i podtrzymanie u osoby zdolności do samodzielnego świadczenia pracy na rynku pracy. W pracach społecznie użytecznych udział brało 21 osób i przepracowało na rzecz społeczności lokalnej 4986 godzin Na pracę społecznie użyteczne w analizowanym okresie wydatkowano 35 029,80 zł z tego Fundusz Pracy zrefundował Gminie kwotę 21 017,88 zł.

Działania ośrodka nakierowane są nie tylko na osobę bezrobotną ale na całą rodzinę bezrobotnego, która stanowi główny i istotny czynnik mobilizujący bezrobotnego do aktywnego poszukiwania pracy, do przekwalifikowania zawodowego i do podnoszenia swoich kwalifikacji, które są istotnym czynnikiem warunkującym sukces na rynku pracy.

Praca socjalna z osobą bezrobotną polega w szczególności na niwelowaniu poczucia braku wiary w możliwość zmiany własnej sytuacji, na zmianie rażąco niskiej samooceny, na przełamaniu bierności i zmotywowaniu bezrobotnego do podjęciu pracy.

Bycie bezrobotnym w kręgu osób ubogich nie jest jeszcze największą tragedią dla bezrobotnego i jego rodziny, bo zawsze istnieje szansa na to, że przy własnej aktywności i przy sprzyjających warunkach na rynku pracy można wyjść z kręgu ubóstwa.

Dużo gorzej przedstawia się sytuacja rodzin z osobami niepełnosprawnymi oraz z osobami długotrwale i ciężko chorymi – tu wyjście z kręgu ubóstwa jest możliwe jedynie przez odpowiednie działania administracji rządowej i samorządowej, które mogą doprowadzić do wzrostu dochodów tej grupy beneficjentów. Z danych szacunkowych GUS wynika, że 14,5 % to osoby niepełnosprawne zamieszkujące teren naszej gminy w tym 27 osób to dzieci niepełnosprawne. W roku 2010 dla grupa najmłodszych niepełnosprawnych ze środków PFRON w ramach obszaru A programu „Uczeń na wsi” otrzymano kwotę 36 836,00 zł. Były to środki przyznane na rok szkolny 2009/2010.

Adresatami programu w obszarze A były osoby niepełnosprawne, posiadające ważne orzeczenie o niepełnosprawności lub orzeczenie o stopniu niepełnosprawności pobierające naukę w szkole podstawowej, gimnazjum lub w szkole ponadgimnazjalnej, mające stałe zameldowanie na terenie gminy wiejskiej, obszaru wiejskiego lub miasta do 5tys. mieszkańców w gminie miejsko-wiejskiej.
W ramach obszaru A programu dofinansowanie, obejmowało następujące koszty: - zakupy przedmiotów ułatwiających lub umożliwiających naukę,- uczestnictwo w zajęciach mających na celu podniesienie sprawności fizycznej lub psychicznej (w tym wakacyjne obozy rehabilitacyjne), - związane z dostępem do internetu (instalacja i abonament), z wyłączeniem zakupu komputerów, - kursów doszkalających w zakresie programu nauczania oraz kursów językowych (w przypadku kursów organizowanych poza miejscem zamieszkania ucznia, dofinansowaniu mogą podlegać również koszty dojazdu, zakwaterowania, wyżywienia), - wyjazdów organizowanych w ramach zajęć szkolnych.
  W przypadku uczniów szkół ponadgimnazjalnych przyznane, w ramach obszaru A programu, dofinansowanie obejmowało dodatkowo następujące koszty: -opłaty za naukę (czesne), -zakwaterowanie (gdy uczeń pobiera naukę poza miejscem stałego zamieszkania), -dojazdy do szkoły.

Pomoc w ramach programu pilotażowego „UCZEŃ NA WSI” otrzymało 19 uczniów:

- 6 ze szkoły podstawowej na kwotę 9 801,00 zł

- 7 z gimnazjum na kwotę 11 435,00 zł

- 6 ze szkół ponadgimnazjalnych na kwotę 14 702,00 zł.

Na obsługę tego programu wydatkowano kwotę 898,00 zł.

W grupie osób ciężko i przewlekle chorych w roku 2010 - 8 osób to osoby samotne korzystające z usług opiekuńczych organizowanych i opłacanych przez ośrodek pomocy społecznej. Zapotrzebowanie na pomoc usługową i instytucjonalną będzie rosło, gdyż populacja ludzi w wieku poprodukcyjnym stale rośnie. Odpowiedzialność za właściwe wsparcie osób chorych, niepełnosprawnych, starych samotnych spoczywa na gminie. To gmina ma organizować właściwe usługi w środowisku, a jeśli jest to niemożliwe skierować osobę do właściwego domu pomocy społecznej i partycypować w kosztach utrzymania jej w tym domu. Nie wolno dopuścić do sytuacji, w której ze względu na niechęć gminy do ponoszenia kosztów, ludzie którzy powinni być umieszczeni w domach pomocy społecznej takiego świadczenia nie otrzymają. Społeczeństwo naszej gminy starzeje się i będzie wymagało pomocy w formie opieki instytucjonalnej. Nie powinniśmy się godzić, aby ludzie starzy, niepełnosprawni, chorzy pozostawali bez właściwej opieki.

Podsumowując należy stwierdzić, że niepełnosprawność oraz długotrwała i ciężka choroba są czynnikami silnie wpływającymi na obniżenie poziomu dochodów rodzin i podwyższenie poziomu wydatków związanych z koniecznością leczenia czy rehabilitacji. Niepełnosprawność wpływa w znacznym stopniu na ograniczenie aktywności zawodowej nie tylko osoby niepełnosprawnej, lecz często także członków ich rodzin. Konieczność sprawowania opieki nad niepełnosprawnym i chorym członkiem rodziny ogranicza, a w wielu przypadkach wyklucza pracę zarobkową, co w konsekwencji sprawia, że rodziny te stają się klientami pomocy społecznej w szerokim tego słowa znaczeniu.

Do znacznej poprawy sytuacji rodzin z dziećmi niepełnosprawnymi przyczynił się system świadczeń rodzinnych gdzie rodziny mogą otrzymać świadczenie pielęgnacyjne, zasiłek pielęgnacyjny, dodatek do zasiłku rodzinnego z tytułu kształcenia i rehabilitacji dziecka niepełnosprawnego, a za osobę rezygnującą z pracy w celu sprawowania bezpośredniej opieki nad niepełnosprawnym dzieckiem i nie podlegającą ubezpieczeniu społecznemu z innego tytułu jest opłacana składka na ubezpieczenia emerytalno- rentowe.

Z analizy tabeli Nr 2, że z pomocy społecznej w roku 2010 korzystało 56 rodzin wielodzietnych znajdujących się w ubóstwie. Żyjące w biedzie rodziny to pod wieloma względami niesprzyjające środowiska socjalizacyjne dla dzieci z tych rodzin. Jednym z wymiarów życia w biedzie jest niepewność, poczucie braku perspektyw, lęk i obawa o codzienność, jakie towarzyszą dorosłym członkom rodziny, a czego świadkami są dzieci. Długotrwałe pozostawanie w kręgu ubóstwa, powoduje w tych rodzinach wykształcenie się zjawiska bezradności w prowadzeniu gospodarstwa domowego.

Dużo lepsza sytuacja finansowa występuje wśród rodzin niepełnych Na 231 rodzin niepełnych z pomocy społecznej w analizowanym okresie korzystało 7 rodzin (w 2002 r. – 26, w 2003 r. – 31, w 2004 - 23 , w 2005 – 16, w 2006 r. - 17 rodzin, w 2007 r.-18, w 2008 -22; w 2009 - ). Do wyraźnej poprawy sytuacji materialnej tych rodzin przyczynił się system świadczeń rodzinnych obowiązujący od 01.05.2004 r., który wprowadził dodatek do zasiłku rodzinnego z tytułu samotnego wychowywania dziecka, dla rodziny niepełnej, której dochód na osobę w rodzinie nie przekracza kwoty 504 zł. Dodatek ten wynosi 170 zł na każde dziecko , nie więcej niż 340 zł na wszystkie dzieci. Dochody tych rodzin podnosi również system rent rodzinnych.

Oprócz pomocy materialnej ośrodek udzielał 60 rodzinom pomocy w postaci pracy socjalnej. Praca socjalna jest zawodową działalnością polegającą na pomocy jednostkom, grupom lub środowiskom we wzmożeniu lub odzyskaniu ich zdolności do funkcjonowania w społeczeństwie.

W celu rozwiązywania problemów socjalnych ośrodek współpracuje z osobami fizycznymi, wieloma instytucjami administracji rządowej, samorządowej, sądownictwa, policji oraz organizacjami społecznymi. Działania te dotyczą przede wszystkim osób i rodzin dysfunkcyjnych.

Pracownicy ośrodka ściśle współpracują z konsultantem ds. uzależnień i psychologiem oraz Gminną Komisją Rozwiązywania Problemów Alkoholowych.

Prawidłowa współpraca ośrodka pomocy społecznej z instytucjami państwowymi i organizacjami pozarządowymi sprawia, że podmioty te stają się sprzymierzeńcami ośrodka w osiągnięciu celów pomocy społecznej. Na zakończenie należy stwierdzić, że duża część rodzin odeszła z systemu pomocy społecznej, ponieważ ich sytuacja materialna bardzo wydatnie się poprawiła w wyniku wejścia w życie ustawy o świadczeniach rodzinnych.

Od roku 2007 do zadań ośrodka dodano również obowiązek wydawania przez kierownika ośrodka pomocy społecznej postanowień w sprawie wyrażenia opinii na temat uprawnień kombatantów i ich rodzin od pomocy przyznawanej przez Kierownika Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych. W roku 2010 wydano 25 takich postanowień w wyniku, których pomoc otrzymało 25 osób.

Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Pątnowie już trzeci rok realizuje projekt systemowy „Bądź aktywny – tylko Ty możesz coś zmienić” współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Poddziałania 7.1.1 Rozwój i upowszechnienie aktywnej integracji przez ośrodki pomocy społecznej Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki. W okresie od 01.01.2010 r. do 31.12.2010 r. wartość projektu wynosiła 110 135,56 zł. wkład własny do projektu wynosił 11 564,23 zł W ramach projektu przeszkolono 12 osób bezrobotnych i nieaktywnych zawodowo. Osoby te po odbyciu zajęć i warsztatów aktywizujących z psychologiem i doradcą zawodowym zostały przeszkolone w następujących zawodach:

1. kierowca-operator wózków jezdniowych podnośnikowych – 5 osób

2. kucharz - 4 osoby

3. obsługa kas fiskalnych z podstawami obsługi komputera - 3 osoby

4. kurs obsługi komputera odbyło 12 osób

Z osobami biorącymi udział w projekcie został spisany kontrakt socjalny. Działania zawarte w kontraktach socjalnych zawierały instrumenty aktywnej integracji takie jak aktywizację zawodową, aktywizację edukacyjną i zdrowotną a także aktywizację społeczną. W ramach projektu sfinansowany jest także etat pracownika socjalnego odpowiedzialnego za aktywizację środowiska lokalnego w pomocy osobom biorącym udział w projekcie do udziału w życiu społeczności lokalnej. Beneficjenci projektu brali udział w pracach społecznie użytecznych (5 osób)zorganizowanych na terenie gminy. Wartość tych prac społecznie użytecznych to kwota 3 656,59 zł. Zadaniem prac społecznie użytecznych jest reintegracja zawodowa i społeczna uczestników projektu.

Dzięki realizacji projektu ośrodek został wyposażony w meble, sprzęt komputerowy, kamerę, faks, telefon i inny niezbędny sprzęt audiowizualny oraz materiały biurowe i eksploatacyjne (tusze,tonery).

W ramach Działania 7.3 ośrodek realizował projekt konkursowy „Aktywna integracja szansą na lepszą przyszłość” o wartości 50.000,00 zł. adresowanego do 34 osobowej grupy młodzieży w wieku od 15 do 18 lat. W ramach tego projektu realizowano dwa programy; program profilaktyczny z zakresu zagrożeń wynikających z nadużywania substancji uzależniających i program przygotowania do życia w rodzinie i społeczeństwie demokratycznym. Projekt ten realizowany był w Kotlinie Kłodzkiej, gdzie oprócz wiedzy młodzież mogła wypocząć i poznać efektywne formy spędzania czasu wolnego.

W analizowanym okresie pracownicy ośrodka zajmowali się letnim wypoczynkiem dla dzieci i młodzieży. Ogółem wysłano 118 osobową grupę dzieci i młodzieży. Wypoczynek ten odbył się w następujących regionach i miejscowościach: 34 osoby w Kotlinie Kłodzkiej, 48 osób w Jastrzębiej Górze, 32 osoby w Kołobrzegu, 4 osoby w Dąbkach koło Darłowa.

Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Pątnowie rozprowadzał w 2010 r. nieodpłatnie artykuły spożywcze wśród najuboższej ludności w ramach Programu PEAD 2010 - „Dostarczanie nadwyżki żywności najuboższej ludności Unii Europejskiej”. Żywność do ośrodka była dostarczana przez Polski Komitet Pomocy Społecznej- Zarząd Okręgowy w Sieradzu. W ramach tego Programu pomoc otrzymało 966 osób z 276 rodzin. Rozprowadzono 21 053,60 kg żywności o wartości 58 961,02 zł.

Rok 2010 to już 7 rok obowiązywania nowego systemu świadczeń rodzinnych realizowany w oparciu o ustawę z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (Dz. U. z 2006 r Nr 139, poz.992 z późniejszymi zmianami) oraz trzeci rok obowiązywania ustawy z dnia 7 września 2007 r o pomocy osobom uprawnionym do alimentów (Dz.U. z 2009 r. Nr 1 poz. 7 z późniejszymi zmianami)

Świadczenia rodzinne są udzielane na okresy zasiłkowe trwające od 01.11 danego roku do 31.10. roku następnego. Świadczenia są udzielane począwszy od miesiąca, w którym został złożony wniosek z prawidłowo wypełnioną dokumentacją.

System świadczeń rodzinnych oparty jest o zasadę pomocniczości, uwzględniającą regułę, że osobami w pierwszej kolejności zobowiązanymi do łożenia na utrzymanie dzieci są ich rodzice. W przypadku, gdy ich środki i uprawnienia są niewystarczające do wychowania i utrzymania dzieci, przysługuje pomoc państwa w postaci świadczeń rodzinnych. W sytuacji osób samotnie wychowujących dzieci oznacza to konieczność zasądzenia alimentów na rzecz dziecka od drugiego z rodziców.

Dochód rodziny w przeliczeniu na osobę w rodzinie jest obok posiadania dziecka na utrzymaniu głównym kryterium uprawniającym do świadczeń rodzinnych. Kryterium dochodowe dotyczy dochodu netto tj. po odliczeniu podatku dochodowego, składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne i wynosi 504 zł na osobę (lub 583 zł/ osobę ,jeżeli w rodzinie wychowuje się dziecko niepełnosprawne). Jedynymi świadczeniami, które przysługuje bez względu na dochód jest zasiłek pielęgnacyjny oraz jednorazowa zapomoga z tytułu urodzenia się dziecka tzw. becikowe a od 01.01.2010 r. również świadczenie pielęgnacyjne .

Świadczenia rodzinne podzielone na dwie podstawowe grupy:

1. zasiłek rodzinny ( wysokość zasiłku uzależniona jest od wieku dziecka i wynosi na dziecko w wieku do 5 roku życia 68 zł, powyżej 5 roku życia do 18 roku życia wynosi 91 zł, powyżej 18 roku życia do ukończenia 24 roku życia 98 zł) oraz dodatki do zasiłku rodzinnego z tytułu:

• urodzenia dziecka ( 1000 zł jednorazowo)

• opieki nad dzieckiem w okresie korzystania z urlopu wychowawczego ( 400 zł)

• samotnego wychowywania dziecka i utraty prawa do zasiłku dla bezrobotnych na skutek upływu ustawowego okresu jego pobierania ( 400 zł)

• samotnego wychowywania dziecka ( 170 zł na dziecko, nie więcej jednak niż 340 zł na wszystkie dzieci, a w przypadku dziecka niepełnosprawnego kwotę dodatku zwiększa się o 80 zł, nie więcej jednak niż o 160 zł na wszystkie dzieci)

• wychowywania dziecka w rodzinie wielodzietnej (80 zł miesięcznie na trzecie i na następne dzieci uprawnione do zasiłku rodzinnego)

• kształcenia i rehabilitacji dziecka niepełnosprawnego ( 60 zł na dziecko w wieku do 5 lat , 80 zł na dziecko w wieku powyżej 5 lat do 24 roku życia, gdy się uczy)

• rozpoczęcia roku szkolnego ( 100 zł jednorazowo)

• podjęcia przez dziecko nauki poza miejsce zamieszkania ( 90 zł na zamieszkanie w internacie lub 50 zł na dojazdy do szkoły – wypłacany przez 10 miesięcy w roku.)

• jednorazowa zapomoga z tytułu urodzenia dziecka „becikowe”(1000 zł)

1. świadczenia opiekuńcze:

• świadczenie pielęgnacyjne ( 520 zł – z tytułu rezygnacji z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w celu sprawowania opieki nad osobą legitymującą się orzeczeniem o niepełnosprawności w przypadku dziecka oraz znacznym stopniem niepełnosprawności w przypadku osoby dorosłej))

• zasiłek pielęgnacyjny ( 153 zł dla osób niepełnosprawnych z niezdolnością do samodzielnej egzystencji i w wieku powyżej 75 lat)

Za osoby pobierające świadczenie pielęgnacyjne opłacane są składki
na ubezpieczenia emerytalne i rentowe. Organ realizujący świadczenia rodzinne opłaca składkę na ubezpieczenia emerytalne i rentowe od podstawy odpowiadającej wysokości świadczenia pielęgnacyjnego przez okres niezbędny do uzyskania okresu ubezpieczenia (składkowego i nieskładkowego) odpowiednio 20-letniego
przez kobietę i 25-letniego przez mężczyznę, jednak nie dłużej niż przez 20 lat. Składek nie opłaca się za osoby podlegające obowiązkowi ubezpieczenia społecznego z innego tytułu.

Składki na ubezpieczenie zdrowotne opłacane są za osoby pobierające świadczenie pielęgnacyjne oraz za osoby pobierające dodatek do zasiłku rodzinnego z tytułu samotnego wychowywania dziecka i utraty prawa do zasiłku
dla bezrobotnych, niepodlegające obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego z innego tytułu.

Świadczenia rodzinne realizowane są przez ośrodek ze środkówbudżetu państwa będących w dyspozycji wojewodów. Ustawa zawiera przepisy pozwalające gminom dodatkowo wspierać rodziny w ramach systemu świadczeń rodzinnych
– poprzez przyznanie, w drodze uchwały Rady Gminy, jednorazowej zapomogi z tytułu urodzenia dziecka (na podstawie art. 22a ustawy) lub poprzez zwiększenie kwot dodatków do zasiłku rodzinnego (na podstawie art. 15a ustawy); te dodatkowe świadczenia gminy finansują ze środków własnych. Nasza gmina z tego prawa nie korzysta.

Przedstawiony powyżej katalog świadczeń ośrodek pomocy społecznej realizuje w całości na podstawie upoważnienia wydanego przez Wójta Gminy dla Kierownika Ośrodka Pomocy Społecznej do wydawania decyzji w tym zakresie. W analizowanym okresie wydano 869 decyzje w tym 68 decyzji odmownych.

W okresie od 1.01.2010 r. do 31.12 .2010 r. wydatki na świadczenia rodzinne wyniosły 2 176 988 zł z tego na świadczenia wydatkowano kwotę 2 115 891,69 zł – pozostałe 61 096,31 zł to koszty obsługi.

Tabela Nr 3 .Realizacja świadczeń rodzinnych za rok 2010.

System świadczeń rodzinnych tworzony jest jako system poza ubezpieczeniowych świadczeń społecznych, finansowanych ze środków budżetu państwa. Jak z powyższego zestawienia świadczeń wynika, katalog aktualnych świadczeń rodzinnych jest bardzo rozbudowany i stanowi instrument polityki rodzinnej i jest wykorzystywany do realizacji jej celów. Głównym celem polityki rodzinnej jest tworzenie warunków dla powstania i rozwoju rodziny, a zwłaszcza dla prawidłowego wypełniania funkcji rodzinnych, w szczególności prokreacyjnej, opiekuńczej, wychowawczej i edukacyjnej.

Realizacja polityki rodzinnej oznacza między innymi odpowiednią redystrybucję środków finansowych do rodzin ponoszących koszty utrzymania i wychowania młodego pokolenia. Znaczące zróżnicowanie sytuacji rodzin – z jednej strony – oraz ograniczone możliwości budżetu państwa – z drugiej strony – wymagają, by działania te miały charakter selektywny i były skierowane przede wszystkim do tej części rodzin, która znajduje się w trudnych warunkach materialnych.

Od 1 czerwca 2006 r. do zadań ośrodka należy przyznawanie, ustalanie i wypłacanie dodatków mieszkaniowych. Dodatek mieszkaniowy przysługuje:

• najemcom oraz podnajemcom lokali mieszkalnych

• osobom mieszkającym w lokalach mieszkalnych znajdujących się w budynkach stanowiących ich własność i właścicielom samodzielnych lokali mieszkalnych,

• innym osobom mającym tytuł prawny do zajmowanego lokalu mieszkalnego i ponoszący wydatki związane z jego zajmowaniem.

Dodatek mieszkaniowy przysługuje, jeżeli średni miesięczny dochód na jednego członka gospodarstwa domowego w okresie 3 miesięcy poprzedzających datę złożenia wniosku o przyznanie dodatku mieszkaniowego nie przekracza 175 % kwoty najniższej emerytury w gospodarstwie jednoosobowym (597,46 zł x 175 % =1.045,56 zł) i 125 % tej kwoty w gospodarstwie wieloosobowym, obowiązującej w dniu złożenia wniosku.

Normatywna powierzchnia użytkowa lokalu mieszkalnego lub budynku mieszkalnego, w którym znajduje się tylko jeden lokal mieszkalny ( dom jednorodzinny), w przeliczeniu na liczbę członków gospodarstwa domowego nie może przekraczać:

1. 35 m² - dla 1 osoby,

2. 40 m² - dla 2 osób,

3. 45 m² - dla 3 osób,

4. 55 m² - dla 4 osób,

5. 65 m² - dla 5 osób,

6. 70 m² - dla 6 osób, a w razie zamieszkiwania w lokalu mieszkalnym większej liczby osób dla każdej kolejnej osoby zwiększa się normatywną powierzchnię tego lokalu o 5 m².

Wysokość dodatku mieszkaniowego stanowi różnicę między wydatkami przypadającymi na normatywną powierzchnię użytkową zajmowanego lokalu mieszkalnego, a kwotą stanowiącą wydatki poniesione przez osobę otrzymującą dodatek w wysokości:

1. 15 % dochodów gospodarstwa domowego – w gospodarstwie jednoosobowym,

2. 12 % dochodów gospodarstwa domowego – w gospodarstwie 2-4-osobowym,

3. 10 % dochodów gospodarstwa domowego – w gospodarstwie 5-osobowym i większym

W analizowanym okresie z dodatków mieszkaniowych korzystały 2 rodziny i wypłacono 8 świadczeń na kwotę 1.192,59 zł.

Podsumowując należy stwierdzić, że pomoc społeczna naszej gminy to zespół profesjonalistów udzielający wsparcia osobom i rodzinom wymagającym pomocy i integracji. Dzięki środkom z Unii Europejskiej możemy realizować wiele cennych inicjatyw. Od kilku lat staramy się konsekwentnie ograniczać świadczenia finansowe na rzecz inwestowania w ludzi korzystających z pomocy, w podwyższanie ich kwalifikacji, przełamywanie barier psychologicznych i społecznych. Zasiłki nie rozwiązują problemów. Naszych klientów uczymy odpowiedzialności za swoje życie. W ramach projektu systemowego współfinansowanego ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego, osoby długotrwale bezrobotne i korzystające z pomocy społecznej uczą się zachowań pozwalających im aktywnie poruszać się po rynku pracy, aby zdobyć zatrudnienie i samodzielnie dbać o środki finansowe dla swojej rodziny. Takie podejście do pomocy społecznej zapobiega powstawaniu wykluczenia społecznego osób i rodzin.