ZARYS HISTORII GMINY OBRYTE
Gmina Obryte jest jedną z 7 gmin powiatu pułtuskiego. Gmina położona jest w północno – wschodniej części powiatu Pułtuskiego; a centralno - północnej części województwa mazowieckiego
Zajmuje obszar 139,7 km2 co stanowi 16,9 % powierzchni powiatu. Lasy stanowią 45 % obszaru gminy. Północną granicę gminy wyznacza rzeka Narew na długości 15 km. Na terenie gminy zamieszkuje 5,300 osób w 24 wsiach (20 sołectw), w tym 80% osób czynnych zawodowo zatrudnionych jest w rolnictwie (ok. 1100 gospodarstw). Na terenie gminy nie działają żadne zakłady przemysłowe, jest to gmina typowo rolnicza. Zarejestrowanych jest ponad 70 podmiotów gospodarczych, prowadzących działalność w branżach: handel artykułami spożywczo przemysłowymi, usługi ogólnobudowlane, transportowe, leśne, stolarskie itp.
Nazwa Obryte wiąże się z okresem, kiedy dla ochrony przed dziką zwierzyną wieś była obryta rowami. Badania archeologiczne dowodzą, że przesuwały się tędy fale osadnictwa starożytnego w IX w. Istniały na terenie naszej gminy osady puszczańskie, a w XIII w. teren był już gęsto zaludniony. Od 1242 r. zaczęła istnieć parafia Obryte. Po upadku Napoleona tereny Puszczy Białej znalazły się w ramach Królestwa Polskiego. Puszcza odegrała ważną rolę w okresie naszych walk narodowo wyzwoleńczych. Patriotyczny lud kurpiowski uczestniczył w tych walkach moralnie i materialnie.
Gmina Obryte leży w Puszczy Białej. Puszcza Biała to kompleks leśny o łącznej powierzchni około 2000 km2, położony na wysoczyźnie wyszkowskiej stanowiącej obszar wyrównawczy moreny dennej w widłach Bugu i Narwi. Książe Konrad Mazowiecki nadał ją biskupom płockim rezydującym m.in. w Pułtusku, położonym w bezpośrednim sąsiedztwie Puszczy zwanej odtąd Puszcza Biskupią lub po prostu Biskupczyzną. Puszcza Kurpiowska słynęła niegdyś z obfitości zwierzyny.
a. lasy
Powierzchnia lasów państwowych na terenie gminy wynosi 5120 ha. Powierzchnia lasów nie stanowiących własności skarbu państwa wynosi 412 ha. Ogółem powierzchnia lasów w gminie wynosi 5532 ha. Wskaźnik lesistości wynosi 39,60%. Przeciętny wiek drzewostanów w lasach państwowych wynosi 54 lata, w lasach niepaństwowych 37 lat. Głównym gatunkiem lasotwórczym jest sosna. W lasach państwowych sosna stanowi 85% składu gatunkowego, olcha 7% i dąb 4 %. W lasach prywatnych sosna zajmuje około 79%, olcha 14%. W lasach niepaństwowych udział boru świeżego i suchego wynosi 74%. Jest to znaczny udział siedlisk ubogich.
b. stan środowiska przyrodniczego
W dokumentacji Nadbużańskiego Parku Krajobrazowego opracowanej w 1992 r. przewiduje się również projekt parku w obszarze gmin Obryte i Zatory. Projektowana powierzchnia parku na tym terenie ma wynosić 23000 ha, w tym na obszarze gminy Obryte 11000 ha. Podstawowymi walorami parku są:
- dobrze zachowany naturalny charakter krajobrazu,
- atrakcyjność przyrodnicza i duże zróżnicowanie gatunków ptaków lęgowych i przelotowych, co stawia nasz obszar na drugiej pozycji w skali kraju,
- nagromadzenie elementów etnograficznych, historycznych i kulturalnych wynikających z położenia tego obszaru na pograniczu trzech obszarów kulturowych, tj. Kurpi, Mazowsza i Podlasia.
Do innych obszarów chronionych mających istotną wartość ze względów naukowych, przyrodniczych, kulturowych bądź krajobrazowych należą zachowane w stanie naturalnym lub mało zmienionym ekosystemy, określone gatunki roślin i zwierząt, elementy przyrody nieożywionej.
Na terenie gminy Obryte występują:
- fragment lasu mieszanego Puszczy Białej o powierzchni 6,7 ha „Wielgolas” utworzony w 1981 r.;
- rezerwat „Bartnia” utworzony w 1971 r. o powierzchni 14,6 ha starodrzew sosnowy;
- rezerwat „Popławy” utworzony w 1977 r. o powierzchni 6,3 ha. Zachowany starodrzew sosnowy z bogatym nie zniekształconym runem i bogatą fauną.
Na terenie gminy występują pomniki przyrody:
- Nadleśnictwo Pułtusk Leśnictwo Wielgolas oddział 215 – Dąb Szypułkowy;
- Nadleśnictwo Pułtusk Leśnictwo Zambski oddział 31 – Dąb Szypułkowy (3);
- Nadleśnictwo Pułtusk Leśnictwo Zambski oddział Zambski 18 – 2 sosny zwyczajne;
- Nadleśnictwo Pułtusk Leśnictwo Zambski oddział 35 – Dąb Szypułkowy.
c. stan czystości powietrza atmosferycznego
Emisja zanieczyszczeń do powietrza w gminie Obryte pochodzi przede wszystkim z procesów energetycznych spalania paliw do celów grzewczych oraz do celów technologicznych. Oprócz punktów zorganizowanych i rozproszonych źródeł emisji występują źródła emisji niezorganizowanej (składowiska odpadów, użytki rolne).
Istotnym źródłem emisji o charakterze liniowym jest emisja zanieczyszczeń do powietrza ze źródeł mobilnych (transport osobowy, towarowy, rolniczy).
Wielkość emisji zanieczyszczeń przedstawia się następująco:
- dwutlenek siarki 126;
- dwutlenek azotu 50;
- tlenek węgla 177;
- pył zawieszony 62;
Na podstawie badań stacji sanitarno – epidemiologicznej w Pułtusku wynika, że nie występują dobowe przekroczenia wymienionych wartości.
d. stan czystości wód
W ramach rocznych programów monitoringu regionalnego środowiska Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Warszawie – Delegatura w Ciechanowie przeprowadził w latach 1999 – 2000 w powiecie Pułtuskim comiesięczne badania rzeki Narwi. Na podstawie uzyskanych wyników badań określono stan czystości wód, stosując metodę stężeń charakterystycznych.
Badania rzeki wykonane w ramach monitoringu regionalnego w 2000 r. wykazały, że płynęły wody pozaklasowe pod względem hydrobiologicznym. W zakresie wskaźników fizykochemicznych i bakteriologicznych rzeka posiadała III klasę czystości.
Stan czystości rzeki Narwi w obrębie Zalewu Zegrzyńskiego powinien ulec poprawie ponieważ zostały oddane w 2000 r. dwie mechaniczno – biologiczne oczyszczalnie ścieków w Zatorach i Psarach i w 2003 r. w miejscowości Gródek Rządowy.
Oczyszczanie ścieków na terenie gminy Obryte przedstawia się następująco:
- oczyszczalnia ścieków Obryte - o przepustowości -126 m3/db;
- oczyszczalnia Psary – o przepustowości – 53,4 m3/db;
- Oczyszczalnia Gródek Rządowy – o przepustowości – 77 m3/db;
e. gospodarka odpadami
Gospodarka odpadami komunalnymi w gminie sprowadza się do ich gromadzenia na składowisku, na które trafia również część gospodarczo niewykorzystanych odpadów przemysłowych. Część odpadów stałych trafia na nielegalne miejsca składowania odpadów tzw. dzikie wysypiska.
Rocznie wytwarzane jest na terenie gminy 0,13 Mg/1 mieszkańca/ rok.
Ilość odpadów wytwarzanych 673 Mg/rok
Na terenie gminy Obryte działa od 1992 r. składowisko odpadów stałych o powierzchni 1 ha. Ilość nagromadzonych odpadów wynosi 2000 Mg, pojemność 20000 m3. Przedmiotowe składowisko służy mieszkańcom całej gminy.
