Przejdź do wyszukiwarki
Przejdź do menu górnego
Przejdź do menu lewego
Przejdź do treści głównej
Przejdź do strony startowej
Przejdź do danych adresowych
czwartek, 28 marca 2024
Herb / logo podmiotu Urząd Gminy Kiernozia
99-412 Kiernozia, ul. Sobocka 1a
tel. +48 242779080, fax +48 242400980
e-mail: urzadgminywkiernozi@xl.wp.pl, http:
Wersja archiwalna BIP.
Nowa wersja dostępna pod adresem http://kiernozia.biuletyn.net/

Strona główna / Strategia rozwoju


wysoki kontrast powiększ czcionkę Ikona drukarki Ikona koperty
 

2. Charakterystyka zasobów przyrodniczych i kulturowych gminy. Prawne formy ochrony.

2.1. Waloryzacja środowiska przyrodniczego.

2.1. Waloryzacja środowiska przyrodniczego. Oceny przydatności funkcjonalno-przestrzennej poszczególnych obszarów gminy dokonano na podstawie analizy całokształtu uwarunkowań środowiska przyrodniczego. Ocenie poddano ograniczenia i kierunki racjonalnego gospodarowania zasobami środowiska z uwzględnieniem jego potencjalnych możliwości na tle wymogów ochronnych. Wydzielono dwie pod-stawowe grupy terenów:
- obszary o najwyższych w skali gminy walorach przyrodniczych
- obszary o przeciętnych w skali gminy walorach środowiska przyrodniczego

a) Obszary o najwyższych w skali gminy walorach przyrodniczych

Obszary te mają podstawowe znaczenie dla utrzymania równowagi ekologicznej. Stanowią one również podstawę do wyznaczania systemu naturalnych powiązań przyrodniczych. Do grupy tych obszarów zaliczono najcenniejsze, aktywne biologicznie ekosystemy łąkowe, bagienne i leśne. Tereny te są wskazane do ochrony przed degradacją ich walorów środo-wiskotwórczych. Należy ściśle podporządkować gospodarcze wykorzystanie tych tere-nów, ich nadrzędnej funkcji przyrodniczej.

  • Ekosystemy leśne

Pełnią funkcje ekologiczne, ochronne, klimatotwórcze i krajobrazowe. Mając na uwadze bardzo małą powierzchnię lasów na terenie gminy i ze względu na ich szczególną rolę w kształtowaniu środowiska przyrodniczego polegającą na stymulacji funkcji innych eko-systemów, regulacji stosunków wodnych, termicznych i wietrznych, a także ze względu na podnoszenie walorów krajobrazowych - funkcje gospodarcze na terenach leśnych powinny być ograniczone do niezbędnego minimum. Lasy na terenie gminy ze względu na niewielką powierzchnię, a także z uwagi na lokal-nie podmokłe siedliska, w bardzo ograniczonym stopniu mogą pełnić funkcje rekreacyj-ne. Istniejący kompleks leśny lasów państwowych "Kiernozia" objęty jest ochroną ze względu na znajdujące się tam drzewostany nasienne.

  • Ekosystemy łąkowe i leśne

Ekosystemy w obrębie den dolin i obniżeń pełnią ważne funkcje ekologiczne, klimato-twórcze, hydrologiczne i krajobrazowe. Ze względu na rangę i zakres funkcji przyrodniczych obszary te należy w całości pozostawić w ich dotychczasowym zagospodarowaniu jako użytki zielone. Na obszarach dolin rzecznych są niewskazane melioracje odwodnieniowe. Melio-racje tego typu powodują degradację aktywnych biologicznie ekosystemów. Wilgotne łąki oraz lokalne torfowiska stanowią cenne rezerwuary wody wywierające korzystny wpływ na stosunki wodne otaczających je obszarów wyżej położonych (wysoczyznowych). Ze względu na bezpośrednie powiązanie płytkich wód gruntowych z wodami płynącymi rzek winien obowiązywać zakaz lokalizacji obiektów mogących zanieczyścić środowisko (np. bezściół-kowe fermy hodowlane, wysypiska itp.). Wskazane jest również ograniczenie stosowanie środków chemicznych w rolnictwie. Przy planowaniu inwestycji wskazane jest unikanie poprzecznego przegradzania dolin (np. przez nasypy drogowe) utrudniających grawitacyjny spływ powietrza atmosferycznego i unie-możliwiających migrację flory i fauny.

  • Ekosystem bagienno-torfowy w dolinie Przysowy

Rozległy, zajmujący ponad 60 ha powierzchni obszar bagienno-torfowy w dolinie Przysowy, charakteryzuje się ekosystemem najbardziej zbliżonym do stanu naturalnego. W obrębie tego obszaru działalność człowieka związana była z eksploatacją torfów. Pozyskiwanie surowca przerwano przed wielu laty - pozostałością są obecnie stawy (w wyrobiskach paeksploata-cyjnych). Tereny te zasiedla masowo ptactwo wodno-błotne. Torfowiska są również ostoją rzadkich gatunków roślin. Omawiany obszar planowany jest do objęcia ochroną szczególną jako rezerwat przyrody. Należy tu bezwzględnie unikać przedsięwzięć mogących zakłócić istniejące stosunki wodne.

b) Obszary o przeciętnych w skali gminy walorach przyrodniczych

Są to rozległe tereny wysoczyzny użytkowane głównie jako użytki rolne. Z racji bardzo ko-rzystnych uwarunkowań środowiska, obszary te predysponowane są do pełnienia funkcji gospodarczych, a głównie do intensyfikacji rolnictwa jako funkcji wiodącej dla całej gminy. Zaliczono tu obszary zagospodarowane aktualnie jako grunty orne. Ze względu na zróżnico-wanie wartości użytkowej obszarów rolnych wydzielono:
-obszary o wysokich walorach użytkowych do produkcji rolnej
-obszary o słabych walorach użytkowych do produkcji rolnej.

  • Obszary o wysokich walorach do produkcji rolnej

Najbardziej racjonalnym miernikiem oceny warunków przyrodniczych z punktu widzenia przydatności do produkcji rolniczej jest syntetyczny wskaźnik waloryzacji rolniczej przestrze-ni produkcyjnej. Uwzględnia on 4 elementy środowiska: glebę, agroklimat, rzeźbę terenu i warunki wodne. Pozwala także na ocenę porównawczą przyrodniczych warunków produkcji w różnych obszarach. Gmina Kiernozia charakteryzuje się bardzo korzystnymi warunkami dla rozwoju produkcji rolnej, wskaźnik waloryzacji wynosi 86,7 co plasuje gminę na 3 miejscu w byłym województwie płockim po gminie Oporów (92,2) i Kutno (88,0). Średnia wartość wskaźnika waloryzacji rolniczej przestrzeni produkcyjnej dla woj. płockiego wynosi 71,4 (15 lokata w kraju). Najwyższy wskaźnik pośród gmin powiatu Łowicz. Jest to wskaźnik zbliżony do wskaźników dla gmin: Zduny (80,02) i Chąśno (76,5). Równie wysoki jak wskaźnik waloryzacji jest wskaźnik bonitacji użytków rolnych. Wynosi on dla gminy Kiernozia 1,16 co daje jej drugą lokatę w byłym województwie płockim po gminie Oporów. Obszary o wysokich klasach bonitacji gleb z dominacją klas III a i III b ze znacznym udzia-łem klasy II i w mniejszym stopniu klasy IV a i IV b rozciągają się zwartym kompleksem na terenie całej gminy. Gleby te ze względu na wysokie walory użytkowe nadają się do rozwoju każdej dziedziny produkcji rolnej i podlegają ochronie na podstawie ustawy z dnia 3.02.1995 r. (DZ. U. nr 16 poz. 78).

  • Obszary o słabych walorach użytkowych do produkcji rolnej

Do tej pory zaliczano grunty orne i nieużytki w klasach V i VI bonitacji gleb. Obszary te na wysoczyźnie tworzą jedynie niewielkie enklawy i płaty w obrębie terenów o wyższej wartości użytkowej dla rozwoju rolnictwa. Omawiane grunty ( V i VI klasy bonitacji ) nie podlegają ochronie przed przeznaczeniem na cele nierolne. W związku z tym są one predysponowane w pierwszej kolejności do wyko-rzystania w postaci różnych form zagospodarowania przestrzennego, bez powodowania strat w zakresie produkcji rolnej. Wskazane jest planowe dolesienie i zalesienie tych terenów celem poprawy warunków retencji lokalnej i zahamowania procesów stepowienia.

2.2 Prawne formy ochrony przyrody.

Na terenie gminy Kiernozia ustanowiono obszar chronionego krajobrazu obejmujący dolinę Przysowy. Na terenie byłego województwa płockiego przebadano awifaunę obszaru starorzeczy i tofianek w dolinie Przysowy, gdzie planuje się utworzenie rezerwatu przyrody. Ochronę krajobrazową wspomnianego terenu ustanowiono uchwałą nr 163/XXVI/88 z dnia 9.06.1988 r. Wojewódzkiej Rady Narodowej w Płocku, a następnie Rozporządzeniem nr 16/98 Wojewody Płockiego z dnia 27.04.98 r. (Dz. Urz. nr 4 poz.38 z 29.05.98 r.). Ochroną konserwatorską objęto jeden pomnik przyrody - dąb szypułkowy w zabytkowym parku w Kiernozi. Zdiagnozowane prawne formy ochrony przyrody są niewystarczające. Nie zapewniono zachowania ciągłości ekosystemów, w szczególności odbudowy osłony biologicznej cieków wodnych i zachowania użytków zielonych w dolinach rzek. Studium uwarunkowań i kierun-ków zagospodarowania przestrzennego gminy Kiernozia wskazuje do objęcia ochroną w postaci zespołu przyrodniczo- krajobrazowego terenów położonych w dolinie Przysowy przyległych sdo projektowanego rezerwatu przyrody oraz terenów kompleksu leśnego "Kier-nozia" wraz z przyległymi terenami rolnymi zadrzewionymi oraz zespołem parkowo - pała-cowym w Kiernozi.

2.3. Sfera kulturowa. Zasoby dziedzictwa kulturowego. Krajobraz.

Z tereniu gminy do rejestru zabytków województwa łódzkiego wpisano we wsi Kiernozia:
- Kościół parafialny pw. św. Małgorzaty (decyzja 287/114Ł z 15 sierpnia 1967 r.)
- Dzwonnica kościoła parafialnego (decyzja 383/565Ł z 17 sierpnia 1967 r.)
- Pałac murowany (decyzja 288/115Ł z 17 sierpnia 1967 r.)
- Park krajobrazowy (decyzja 384/566Ł z 17 sierpnia 1967 r.)

Ochroną konserwatorską objęto ponadto obiekty znajdujące się we wsiach:
Chruśle
- dom zarządcy folwarku z około 1850 r.
Czerniew
- dwór murowany z końca XIX wieku
- park z 2 połowy XIX wieku
Kiernozia
- zajazd z połowy XIX wieku
- cmentarz parafialny rzymsko-katolicki z początku XIX wieku
- cmentarz wojskowy
- cmentarz ewangelicki z 2 połowy XIX wieku
- cmentarz żydowski z 1937 r.
Wola Stępowska
- dwór drewniany z połowy XIX wieku
- park z 2 ćwierci XIX wieku.

Najcenniejszy układ urbanistyczny ma obecnie wieś gminna, dawniej miasto - Kiernozia. Miejscowość położona nad rzeką Nidą, w odległości 20 km na północ od Łowicza, przy skrzyżowaniu dawnych traktów z Łowicza do Płocka i z Kutna do Sochaczewa. Brak dokumentu lokacyjnego uniemożliwia ustalenie przybliżonej daty założenia miasta. Miej- scowość przez całe stulecia była w rękach prywatnych: w XV wieku była własnością Sierp- skich, później Piwów, w XVIII wieku posiadali ją Łączyńscy, a po nich Lasoccy.
Pierwsza wzmianka o miejscowości pochodzi z 1303 r. a dotyczy poświęcenia kościo-ła przez biskupa poznańskiego Andrzeja. W 1567 roku Kiernozia otrzymuje prawa miejskie. Traci je w 1579 roku. Miasto podupadło po najeździe szwedzkim (1655), w czasie którego zostało poważnie spalone.

Powtórne nadanie praw miejskich nastąpiło prawdopodobnie w końcu XVIII wieku (w dokumentach z 1784 r. występuje jako miasto). Prawa miejskie straciła Kiernozia w 1870 roku. Odnajdywane na terenie Kiernozi, zwłaszcza w kierunku Nidy, ślady ulic i licznych fragmentów na większym terenie, niż zabudowany współcześnie, świadczą o jej świetniejszej przeszłości i miejskim charakterze. Ośrodkiem miejscowości jest rozległy plac - rynek, do którego zbiegają się główne trakty komunikacyjne. Na południowy wschód od rynku usytu- owany jest kościół parafialny, a za cmentarzem kościelnym na wschód rozciąga się park ro- mantyczny z pałacem. Rynek i ulice zabudowane są parterowymi lub dwukondygnacyjnymi domami usytuowanymi w pierzejach.

Sposób zabudowy wsi na terenie gminy Kiernozia jest wynikiem przeprowadzonego w 1 połowie XIX wieku oczynszowania i nadania chłopom ziemi. Każdy z osadników otrzy-mał swoje gospodarstwo na jednym polu, z siedliskiem znajdującym się bezpośrednio na jego działce. Ziemię poszczególnych wsi zamknięto w prostokątne bloki, dzielone zgodnie z trój-polowym systemem uprawy na trzy niwy i lokujące zabudowę w środku wsi przy ulicy. W ten sposób powstawały ciągnące się setki metrów wsie ze znormalizowanymi, drewnianymi zabu-dowaniami w układzie rzędowym. Chałupy 3,4 lub 5 wnętrzowe ustawiane były szczytem lub frontem do drogi. Poza chałupą w zagrodzie znajdowały się jeszcze: stodoła ustawiana równolegle lub prostopadle do chałupy, oddalona od niej o około 20 m oraz obora i bróg. Po przeciwległej stronie dróg znajdowały się piwnice lub piece do pieczenia chleba.
Opisane wyżej zagospodarowanie wsi gminy uległo w ciągu ostatnich lat zmianom w drodze wymiany zabudowy drewnianej na murowaną oraz stosowania obcych dla lokalnej tradycji budowlanej form obiektów budowlanych. Pojawiły się we wszystkich wsiach "miej-skie" w formie domy jednorodzinne oraz budynki wielorodzinne ("bloki") w Kiernozi i Czer-niewie.
Na terenie gminy Kiernozia znajdują się liczne kapliczki i krzyże przydrożne. Cha- rakterystyczne są krzyże dwuramienne tzw. "karawiki" wytyczające dawniej tzw. drogi mo- rowe chorych na cholerę zlokalizowane w Niedzieliskach, przy drodze z Brzezi do Olszyn; przy drodze Wygoda-Osmoleniec; na granicy gminy przy trakcie Niedzieliska -Krzyżyk i we wsi Sokołów.
Kapliczki przydrożne znajdują się we wsiach: Wiśniewo (dwie: z 1912 i 1919 roku), Tydówka (1936r.), Lasocin (1936r.), Witusza (1936 r.), w Brodnym Towarzystwie, Brodnym Józefowie i Czerniewie.

z Kiernozi do Czerniewa.
Stanowiska archeologiczne, zlokalizowane w trakcie badań powierzchniowych prze- prowadzonych w ramach akcji Archeologiczne Zdjęcie Polski występują głównie w rejonie wsi Czerniew, Wola Stępowska, Chruśle i Niedzieliska. Są to z reguły osady lub ślady osad-nictwa pochodzące z różnych epok historycznych.
Na terenie dzisiejszej gminy Kiernozia przebywały osoby o sławnych nazwiskach, przynosząc sławę i wpisując ten obszar w historię Polski. Przebywał tu przed bitwą pod Grunwaldem król Władysław Jagiełło, nocował towarzyszący swemu wujowi-biskupowi Łukaszowi w drodze do Krakowa Mikołaj Kopernik, częstym gościem starosty Łączyńskiego w pałacu w Kiernozi był Tadeusz Kościuszko. Z rodu Łączyńskich pochodziła Maria Wa- lewska - wielka miłość Napoleona, której szczątki pochowane są prawdopodobnie w kościele parafialnym w Kiernozi.

W gminie kultywowane są tradycje rękodzieła i rzemiosła ludowego: kowalstwo, stolarstwo, tkactwo. Twórczość ludowa przejawia się w poezji, wycinankarstwie, muzyce, gawędziarstwie. Formami życia zbiorowego mieszkańców gminy są: jarmarki, odpusty, do- żynki, sobótki..
Wydarzenia w życiu gminy zapisywane są w kronikach prowadzonych przez Gminny Ośrodek Kultury i osoby prywatne. Zdiagnozowane zasoby środowiska kulturowego wykazują na ciągłość zagospodarowania terenu i jego wykorzystania w minionym okresie. Kres temu przyniosła rewolucja przemysło-wa XIX. Historia i dziedzictwo minionych wieków, w tym również i to związane z życiem sławnych postaci historycznych jest niewątpliwie walorem gminy, który nie jest wykorzysta-ny.
W krajobrazie gminy Kiernozia dominują obszary pól uprawnych poprzecinane kę- pami zadrzewień śródpolnych. W dolinach rzek oraz obniżeniach terenowych występują trwałe użytki zielone.
W strukturze użytkowania gruntów użytki rolne zajmują około 90% obszaru gminy. Wykorzystanie ziemi dla celów rolniczych jest mało zróżnicowane przestrzennie. Największe powierzchnie łąk i pastwisk występują we wsiach Stępów, Stępów Długie i Chruśle. Najmniej użytków zielonych jest we wsi Zamiary.
Lasy na terenie gminy zajmują stosunkowo niewielką powierzchnię i występują głów- nie w części centralnej i północno-zachodniej. Poza większymi kompleksami leśnymi należą- cymi do Nadleśnictwa Lasów Państwowych, występuje szereg niewielkich enklaw leśnych prywatnych, zgrupowanych głównie w rejonie miejscowości Sokołów Towarzystwo i Teodorów. Uzupełnieniem zieleni leśnej są grupy i ciągi zadrzewień łęgowych towarzyszących głównie dolinie Nidy oraz zadrzewienia przydrożne.
Ponadto cennym i atrakcyjnym drzewostanem charakteryzują się zabytkowe parki podworskie we wsi Kiernozia i Wola Stępowska.
Wieś Kiernozia, mimo utraty praw miejskich zachowała charakter małego miasteczka z zabytkowymi: kościołem oraz dworem i parkiem. Teren wsi położony jest na obszarze pła- skiej wysoczyzny, nieznacznie urozmaiconej w części wschodniej bocznymi dolinkami rzeki Nidy oraz zdenudowanymi wzgórzami moreny czołowej.
Zieleń wysoka występuje na jej terenie w postaci zieleni urządzonej, zieleni towarzy- szącej poszczególnym obiektom oraz zieleni przyulicznej i leśnej. Najcenniejszym zespołem zieleni jest zabytkowy park z atrakcyjnym i wartościowym starodrzewem. Wartościowa zie- leń urządzona występuje przy szkole podstawowej /ul.Ogrodowa/. Na Rynku Kopernika, na skwerze rosną młode nasadzenia, a na cmentarzu pamięci narodowej poległych w 1939 r.- kasztanowce, lipy, brzoza, grochodrzew i topola.
Ponadto grupy starych, wartościowych drzew występują głównie na terenie cmentarza ko- ścielnego, wokół kościoła i plebanii. W części południowo-wschodniej wsi występuje kom- pleks leśny na siedlisku boru świeżego, mieszanego i olsu. Najcenniejsze fragmenty krajobrazu otwartego to urozmaicone obszary gminy, związane z kompleksami leśnymi rejonu Woli Stępowskiej i doliny Przysowy. Tereny te, rozciągające się w północno-zachodniej i zachodniej części gminy znalazły się w obrębie Obszaru Chronionego Krajobrazu Doliny Przysowy. Stanowią one jedynie niewielki fragment roz-ległego, zajmującego powierzchnię 7722 ha obszaru podlegającego ochronie. Ochroną krajobrazową wspomnianego terenu ustanowiono Rozporządzeniem Wojewody Płockiego nr 16/98 z dn. 27.04.1998 r. (Dz. Urz. Woj. Płockiego nr 4, poz.38). Rozporządzenie ustala granice obszaru objętego ochroną oraz podstawowe kierunki i zasady tej ochrony zakładające:

1. dostosowanie obiektów istniejących do wymogów ochrony środowiska poprzez insta-lowanie urządzeń zapobiegających jego zanieczyszczaniu;
2. wzmożenie nadzoru budowlanego w zakresie ładu przestrzennego i dyscypliny budowlanej oraz dostosowanie obiektów do charakteru krajobrazu.

Najbardziej zdegradowane fragmenty krajobrazu na terenie gminy znajdują się w jej południowej części. Rozciągają się one na polach wydmowych położonych pomiędzy Sokoło-wem Towarzystwo a Teodorowem. Eksploatowano tu w wielu miejscach, głównie na dziko, piaski wydmowe. Po eksploatacji pozostały liczne nie zrekultywowane wyrobiska.

Zdiagnozowane zasoby krajobrazowe pozwalają na sklasyfikowanie walorów krajobra-zowych. Uznano, że dla rozpatrywanego obszaru krajobraz naturalny obejmuje tereny pokryte lasem (większe kompleksy) i dolinę rzeki Przysowy. Krajobraz naturalno-kultu-rowy występuje w dolinie rzeki Nidy. Pozostały teren gminy to obszar krajobrazu kul-turowego. Obszary krajobrazu naturalno-kulturowego i kulturowego mieszczą w sobie zabytki materialne, obiekty etnograficzne, archeologiczne, kultury materialnej, pomniki historii i miejsca pamiątkowe.

Studium zagospodarowania przestrzennego województwa płockiego (jedyny do chwili obecnej dokument dot. regionalnej polityki przestrzennej na tym obszarze) w części dotyczącej gminy Kiernozia zakładał następujące kierunki działania:
a) eliminowanie procesów degradacji środowiska przyrodniczego
b) promowanie technologii i kierunków proekologicznych we wszystkich formach działal-ności gospodarczej
c) promowanie rolnictwa ekologicznego i zintegrowanego.

 
Data wytworzenia: 2011-02-21
Data udostępnienia: 2011-02-21
Ilość wyświetleń: 2631
Rejestr zmian: zobacz
Sporządzone przez: Administrator
Opublikowane przez: Jarosław Bogucki

[ strona: 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | z 11 ]  
Logo HTML 4.01 Logo CSS Logo UTF-8 Logo WCAG 2.0 AA
Niniejszy serwis internetowy stosuje pliki cookies (tzw. ciasteczka). Informacja na temat celu ich przechowywania i sposobu zarządzania znajduje się w Polityce prywatności.
Jeżeli nie wyrażasz zgody na zapisywanie informacji zawartych w plikach cookies - zmień ustawienia swojej przeglądarki.
x